kraje nowo uprzemysłowione,
ekon. grupa krajów rozwijających się w Azji i Ameryce Łacińskiej, które w okresie powojennym, zwłaszcza poczynając od lat 60. XX w., weszły w fazę szybkiego rozwoju gospodarczego;
kraje nowo uprzemysłowione
Encyklopedia PWN
industrializacja w tych krajach pociągała za sobą modernizację społeczną — wzrost konsumpcji, urbanizację, podniesienie poziomu wykształcenia, w konsekwencji także tendencje do demokratyzacji politycznej; zapoczątkowanie rozwoju dokonywało się na ogół w ramach autorytarnych systemów politycznych, przez odwołanie się do ideologii nacjonalistycznych lub populistycznych, i wiązało się z intensywnym rozwijaniem przez państwo gospodarki; autorytarne systemy polityczne pozwalały na dyscyplinowanie siły roboczej, a niekiedy także i kapitału, na utrzymywanie wysokiej stopy inwestycji i realizację gospodarczych zamierzeń państwa.
W krajach nowo uprzemysłowionych Ameryki Łacińskiej wzrost gospodarczy, często o charakterze wyspowym, prowadził z reguły do silnych zróżnicowań społecznych i miał charakter enklawowy, wykluczał z uczestnictwa duże grupy społeczne; w Azji Południowo-Wschodniej wzrost gospodarczy odbywał się w warunkach względnego egalitaryzmu (m.in. poprzedzało go przeprowadzenie reform rolnych), towarzyszyła mu też na ogół świadoma — akceptowana przez społeczeństwo — polityka inwestowania w kapitał ludzki, sprzyjając otwarciu gospodarki na innowacje i wzrostowi poziomu kwalifikacji siły roboczej. Uprzemysłowienie części krajów nowo uprzemysłowionych (np. Brazylia, Argentyna, Meksyk, Indie) opierało się na strategii wykorzystania własnych zasobów i substytucji importu, przy silnej roli sektora państwowego w gospodarce; inne, zwłaszcza azjatyckie kraje nowo uprzemysłowione (Korea Południowa, Tajwan, Hongkong i Singapur), opierały strategię uprzemysłowienia na wzroście eksportu; silna rola państwa polegała przede wszystkim na wymuszaniu na przedsiębiorstwach prywatnych osiągania wysokiej konkurencyjności na zagranicznych rynkach
W latach 80. na drogę uprzemysłowienia wstąpiły in. kraje, zwłaszcza z Azji Południowo-Wschodniej: Indonezja, Malezja, Tajlandia. Kryzysy gospodarcze, które dotknęły wiele z tych krajów w latach 90., ujawniły ich słabości. Najważniejsze dotyczyły korupcyjnych powiązań między gospodarką i polityką. Powodowały one błędną alokację zasobów (inwestycje trafiały do przedsiębiorstw powiązanych ze skorumpowanymi politykami) oraz narastające trudności sektora finansowego obciążonego złymi kredytami. Mimo załamania koniunktury w latach 90., kraje te odniosły wymierny sukces gospodarczy — w ciągu życia jednego pokolenia zwielokrotniły PKB na głowę 1 mieszkańca. W latach 80. Korea Południowa osiągnęła średnią stopę wzrostu 9,4%, Tajlandia 7,6%, Indonezja 6,1%, Malezja 5,2%, a 1990–96, czyli przed wystąpieniem kryzysu azjatyckiego, średnie stopy wzrostu gospodarczego tych krajów wynosiły: Korea Południowa 7,3%, Tajlandia 8,3%, Indonezja 7,7%, Malezja 8,7%.
Sławomir Sztaba
