jęczmień, Hordeum,
rodzaj z rodziny wiechlinowatych (traw);
jęczmień
Encyklopedia PWN
ok. 28 gat. jednorocznych i wieloletnich występujących w różnych strefach klimatycznych; źdźbło wys. 60–100 cm; liście lancetowate, dość szerokie; kłos ma na każdym wcięciu osadki kłosowej po 3 wąskie, jednokwiatowe kłoski, o drobnych plewach i dużych ościstych plewkach; owocem jest ziarniak oplewiony o plewce niezrośniętej z ziarniakiem lub ziarniak nieoplewiony (orkisz). W Polsce rosną dziko 2 gat.: jęczmień płonny, H. murinum i jęczmień żytni, H. nodosum, o łamliwych osadkach kłosowych. Jako zboże uprawia się 1 gat., jęczmień zwyczajny, H. vulgare, H. sativum. Na podstawie liczby kłosków na pięterku osadki kłosowej gat. ten dzieli się na 5 podgat lub odmian bot.: jęczmień wielorzędowy, jęczmień dwurzędowy, jęczmień pośredni, jęczmień dwurzędowy endemiczny, jęczmień labilny zmienny. Uprawiane w Polsce odmiany jęczmienia dwurzędowego należą do grupy bot. nutans, a jęczmienia wielorzędowego do ościstych jęczmieni czwartorzędowych; jęczmień nagi ma odmiany wielo- i dwurzędowe. Jęczmień, zapewne najstarsza roślina uprawna, znany już w okresie neolitu, uprawiany gł. jako zboże chlebowe w staroż. Egipcie, Mezopotamii, Grecji, jest obecnie rozpowszechniony (uprawa w Polsce i na świecie ma tendencje wzrostowe) jako roślina jara i ozima na wszystkich kontynentach. W Polsce udział jęczmienia ozimego w uprawie jest nieduży ze względu na łatwe wymarzanie; ziarno (zawiera ok. 14% wody, ok. 11% białka, ok. 65% węglowodanów, ok. 2% tłuszczu, ok. 2,7% związków miner.) używane na paszę, do produkcji słodu piwowarskiego i gorzelniczego, także do celów konsumpcyjnych (kasze, mąka). Największy udział w światowej produkcji jęczmienia mają Niemcy, Kanada, Francja i Turcja.
