japońskie konstytucje

japońskie konstytucje:

1) Konstytucja Wielkiego Cesarstwa Japonii, Dainihon Teikoku Kempō, zw. Konstytucją Meiji, jap. Meiji Kempō, pierwsza nowoczesna konstytucja w Japonii i całej Azji. Promulgowana 11 II 1889, weszła w życie 29 XI 1890, obowiązywała do 1947. Pracowali nad nią (od 1882) m.in.: Itō Hirobumi, Itō Miyoji, Inoue Kowashi, Kaneko Kentarō, a także doradcy z zagranicy: H. Roesler i A. Mosse. Była wzorowana na konstytucji Prus z 1850, uwzględniała jednak tradycję Japonii. Szczegółowo określono pozycję „świętego i nietykalnego” cesarza, który władzę suwerenną sprawował zgodnie z konstytucją: był nacz. dowódcą sił zbrojnych, za zgodą parlamentu wykonywał władzę ustawodawczą, sankcjonował ustawy, wydawał reskrypty z mocą ustaw zatwierdzane podczas obrad parlamentu. Organem ustawodawczym był dwuizbowy parlament. Izba wyższa — Kizokuin, składała się z arystokracji i osób najbardziej zasłużonych dla kraju. Izba niższa — Shūgiin, pochodziła z wyborów (do 1927 głosowali tylko najbogatsi, potem wszyscy mężczyźni powyżej 25. roku życia). Konstytucja nie mówiła o gabinecie, a jedynie o ministrach, którzy doradzali cesarzowi i ponosili za to odpowiedzialność (zasada kontrasygnaty). Władzę sądowniczą — w imieniu cesarza — wykonywały sądy.

2) Konstytucja Japonii, Nihonkoku Kempō, konstytucja narzucona w dużym stopniu przez Amerykanów w okresie okupacji Japonii 1945–52 (Japonia — Historia). Promulgowana 3 XI 1946, weszła w życie 3 V 1947. Zachowano instytucję cesarza, który stał się „symbolem państwa i jedności narodu”. Władzę suwerenną przekazano narodowi, cesarz zachował funkcje reprezentacyjne. Najwyższym organem władzy państw. oraz ustawodawczej jest dwuizbowy parlament (Izba Radców — Sangiin, i Izba Reprezentantów — Shūgiin), wybierany w wyborach powszechnych (kobiety uzyskały prawo wyborcze, wiek wyborców obniżono do 20 lat). Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele, sądowniczą — sądy i Sąd Najwyższy. Ważny i kontrowersyjny do dziś jest artykuł 9., w którym Japonia wyrzekła się wojny jako „środka rozwiązywania sporów międzynarodowych”, zrezygnowała z posiadania sił zbrojnych i przeznacza tylko 1% PKB rocznie na cele samoobrony (Japonia — Siły zbrojne). Wszystkich obywateli uznano za równych wobec prawa, wprowadzono wolność myśli, słowa, zgromadzeń oraz wyznania.