irańskie ludy,
ludy mówiące językami irańskimi, zamieszkujące obszar płaskowyżu i pustyń od wschodniej Turcji po Pamir, zwłaszcza w Iranie, Afganistanie, Tadżykistanie, częściowo w Pakistanie (Beludżowie), Turcji, Iraku i Syrii (Kurdowie) oraz na Kaukazie (Osetyjczycy);
irańskie ludy
Encyklopedia PWN
ponad 80 mln (koniec XX w.); wśród ludów irańskich (z wyjątkiem Osetyjczyków i części Tatów) dominuje islam. Do największych ludów irańskich należą: Persowie, Beludżowie, Pasztunowie, Hazarzy, Kurdowie, Tadżycy, Gilanie, Lurowie, Mazandaranie. Od II tysiąclecia p.n.e. zamieszkiwały one rozległe tereny od Bliskiego Wschodu po Turkiestan Wschodni. Z czasem uległy asymilacji lub zaginęły, większość przejęła języki tureckie, np. przodkowie współczesnych Azerbejdżan, Turkmenów, części Uzbeków. Mniej jest przykładów na iranizację obcych grup, dotyczyła ona Hazarów i przynajmniej części Beludżów. Przypuszczalnie znaczne odłamy Kurdów, Lurów i Bachtiarów powstały w wyniku procesu asymilacji plemion semickich i ormiańskich przez grupy irańskie. Kluczowe położenie na skrzyżowaniu ważnych dróg handlowych, m.in. Jedwabnego Szlaku, spowodowało zaangażowanie ludów irańskich w wymianę towarową na dużą skalę oraz ożywioną współpracę między oazami Azji Środkowej jako centrami kultury, które początkowo były zasiedlone wyłącznie przez ludy irańskie. Kontakty te włączyły je w proces wymiany myśli naukowej, literatury, sztuki i rzemiosła, pogłębiony w średniowieczu wejściem w skład świata muzułmańskiego. Ludy irańskie od dawna zajmowały tereny stepowe i pustynne, położone na wyżynach oraz w dolinach rzek, toteż tworzyły one wczesne ośrodki miejskie, specjalizowały się w koczowniczym pasterstwie albo częściej w rolnictwie; te typy gospodarki występują również współcześnie i niemal wszystkie ludy irańskie łączą je w różnym stopniu.
