indeterminizm

indeterminizm

[łac. in ‘nie’, determino ‘ograniczam’],

filoz. pogląd, który głosi, że istnieją zjawiska niepodlegające prawom przyrody, przeciwstawny determinizmowi,

indeterminizm jest stanowiskiem negującym istnienie koniecznej współzależności zjawisk (zdarzeń), na mocy której każde zjawisko byłoby jednoznacznie wyznaczone przez całokształt sytuacji (warunków) w jakiej zachodzi, a zwłaszcza kwestionujący powszechną ważność przyczynowego uwarunkowania zjawisk; spór indeterminizmu z determinizmem, trwający w filozofii od czasów starożytnych, dotyczy zwłaszcza kwestii: wolności woli, odpowiedzialności moralnej człowieka, celowości natury, przyczynowości w przyrodzie, konieczności i przypadku; w tradycyjnej postaci indeterminizm dotyczył obiektywnych prawidłowości (praw), w wersji skrajnej negując całkowicie ich istnienie (lub możliwość ich poznania), w wersji umiarkowanej dopuszczając istnienie takich prawidłowości tylko w niektórych dziedzinach rzeczywistości.