geotropizm
bot., zool. reakcja organów lub całych organizmów na siłę ciążenia;
[gr. gḗ ‘ziemia’, trópos ‘zwrot’, ‘obrót’],
grawitropizm,
geotropizm
Encyklopedia PWN
1) reakcja wzrostowa roślin na siłę ciążenia (jeden z tropizmów), przejawiająca się utrzymywaniem ich w określonym położeniu w stosunku do ziemskiego pola grawitacji (ruchy roślin). Osie gł. większości roślin ustawiają się wzdłuż linii działania siły ciężkości (ortogeotropizm, zachowanie ortogeotropiczne): korzeń gł. rośnie zgodnie ze zwrotem wektora tej siły, pęd gł. — najczęściej przeciwnie do jego zwrotu, korzenie i pędy boczne przyjmują zwykle pozycję pod kątem w stosunku do kierunku siły ciężkości (plagiogeotropizm, zachowanie plagiogeotropiczne); wiele korzeni i pędów (np. kłącza) wykazuje diageotropizm — rosną w kierunku horyzontalnym; wygięcia geotropiczne są spowodowane zróżnicowaną szybkością wzrostu komórek zlokalizowanych po obu stronach stymulowanego organu, wywołaną przez zmiany ilości docierającej do nich auksyny; możliwy jest też udział inhibitora wzrostu, kwasu abscysynowego. W korzeniu percepcja bodźca zachodzi w czapeczce korzeniowej, gdzie są zlokalizowane amyloplasty zawierające skrobię statolitarną; przemieszczenie się tego rodzaju plastydów w komórce pod wpływem siły ciężkości powoduje ucisk na błony siateczki śródplazmatycznej, co jak się obecnie wydaje prowadzi do wydzielania i przejściowego wzrostu stężenia jonów wapnia na obszarze cytoplazmy i wpływa na szybkość transportu auksyny w komórce i tkance. Receptorem bodźca grawitacyjnego w pędach są prawdopodobnie również plastydy zawierające skrobię statolitarną (mechanizm percepcji bodźca jest jeszcze słabo poznany). 2 ) reakcja organizmów zwierzęcych (w etologii), zwykle przytwierdzonych do podłoża (np. polipy jamochłonów, liliowce), na siłę grawitacji, przejawiająca się w utrzymywaniu ich części osiowych lub narządów bocznych w określonym położeniu względem kierunku działania tej siły.
