fizyka jądrowa
 
Encyklopedia PWN
fizyka jądrowa,
dział fizyki współcz. poświęcony badaniu struktury i właściwości jądra atomowego oraz badaniu oddziaływań i procesów jądrowych;
Fizyka jadrowa obejmuje spektroskopię jądr., fizykę reakcji jądr. i fizykę neutronową.
Spektroskopia jądr. zajmuje się badaniem właściwości stanów (podstawowego i wzbudzonych) jądra oraz przejść pomiędzy nimi, zarówno w jednym jądrze (przejścia elektromagnet.), jak i między różnymi jądrami (rozpad promieniotwórczy). Fizyka reakcji jądr. obejmuje badanie mechanizmu tych reakcji, a fizyka neutronowa — badanie właściwości neutronów i ich oddziaływania z materią. Rozróżnia się także fizykę jądr. małych, pośrednich i wielkich energii.
Istotne dla fizyki jądr. jest rozwijanie specyficznych metod badawczych i technik mających na celu wytwarzanie promieniowania jądr. (akceleracja cząstek naładowanych, reaktory jądr.) oraz jego detekcji i pomiaru. Metody te znalazły szerokie zastosowanie w innych działach nauki (np. fizyce ciała stałego, chemii, biologii, medycynie, geologii itp.), a także w przemyśle, rolnictwie i in. działach gospodarki.
Z fizyki jadrowej wyodrębniły się oddzielne dzisiaj działy nauki: fizyka cząstek elementarnych (fizyka wielkich energii), astrofizyka jądrowa. Wyrosły z niej także oddzielne działy techniki, jak technika akceleratorowa i reaktorowa.
Szybki rozwój f.j. w ostatnich 40 latach XX w. jest związany m.in. ze znacznym postępem w technice przyspieszania ciężkich jąder (akceleratory ciężkich jonów). Przyczynił się on np. do poznania struktury i właściwości jąder szybko wirujących (stanów jądrowych o dużym momencie pędu) oraz do poznania specyficznego mechanizmu reakcji między ciężkimi jądrami; pozwolił także na wytworzenie i poznanie właściwości bardzo wielu nowych jąder, w szczególności zostały wytworzone jądra bardzo ciężkich (superciężkich) pierwiastków, aż do liczby atomowej Z = 112.
Rozwój fizyki jądr. zapoczątkowały badania małżonków Marii i Piotra Curie nad odkrytą 1896 przez A.H. Becquerela promieniotwórczością uranu. Najważniejsze etapy rozwoju fizyki jądr. są wyznaczone przez: odkrycie 1911 jądra atomowego, przeprowadzenie 1919 pierwszej sztucznej reakcji jądr., odkrycie 1932 neutronu, 1934 sztucznej promieniotwórczości, 1938–39 rozszczepienie jądra uranu i odkrycie 1947 pionu. Na rozwój teorii w fizyce jądr. zasadniczy wpływ wywarły: odkrycie 1905 przez A. Einsteina równoważności masy i energii, powstanie 1924–34 mechaniki kwantowej, opracowanie 1934 przez E. Fermiego teorii rozpadu β.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia