epejrogeneza
 
Encyklopedia PWN
epejrogeneza
[gr.ḗpeiros ‘ląd’, génesis ‘pochodzenie’],
ruchy epejrogeniczne,
geol. długotrwałe i odwracalne pionowe ruchy litosfery (w tym i skorupy ziemskiej) obejmujące w obrębie kontynentów lub oceanów rozległe obszary, które nie ulegają znacznym deformacjom (poza wielkopromiennymi wypaczeniami);
efektem e. są np. tak wielkie struktury geol., jak tarcze i baseny sedymentacyjne. E. prowadzi do zmiany zasięgów mórz, przy czym ruchy wypiętrzające powodują regresję, a ruchy obniżające — transgresję morza; dlatego ruchy wypiętrzające bywają nazywane ruchami lądotwórczymi, natomiast ruchy obniżające — ruchami talassogenicznymi; wg przeważających poglądów ruchy epejrogeniczne są wywołane zaburzeniami izostazji bądź zmianami gęstości i objętości materiału skalnego w wyniku zmian termodynamicznych (temperatury, ciśnienia), zachodzących w dolnej części skorupy ziemskiej i w górnym płaszczu Ziemi. Ruchy te odbywają się też współcześnie; szczególnie wyraźnie zaznaczają się na obszarach zlodowacenia plejstoceńskiego, które od czasu stopnienia lądolodu stale się podnoszą, np. centralna część Skandynawii podniosła się o ponad 250 m, tarcza kanadyjska — o ok. 270 m.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia