diapsydy

diapsydy, Diapsida,

monofiletyczna grupa gadów, do której należą dzisiejsze i kopalne jaszczurki, węże, sfenodony oraz krokodyle, a także całkowicie wymarłe dinozaury i wiele kopalnych prymitywnych grup krewniaczych;

od diapsydów wywodzą się ptaki; charakteryzuje je obecność dwóch okien w okolicy skroniowej po każdej stronie sklepienia czaszki, ponadto okna podczodołowego pomiędzy kośćmi szczękowymi, podniebiennymi i zewn. skrzydłowymi każdej strony, a także wydłużenie kręgów szyjnych, które stają się dłuższe od kręgów piersiowych, i określony typ stawu stępowego; cechy te mogły ulegać modyfikacjom w trakcie trwającej ponad 300 mln lat ewolucji gadów diapsydowych; typowym i najwcześniejszym znanym przedstawicielem diapsydów jest rodzaj Petrolacosaurus z późnego karbonu, należący do rzędu Araeoscelidia, obejmującego najprymitywniejsze gady diapsydowe; w wyniku późniejszej (permskiej) radiacji pień gadów diapsydowych podzielił się na dwie linie: Lepidosauromorpha, obejmujące lepidozauromorfy i ich krewniaków, oraz Archosauromorpha, obejmujące archozaury i grupy gadów z nimi spokrewnione.