części mowy

części mowy,

zbiory (klasy funkcjonalne) leksemów powstałe w wyniku podziału całego słownictwa wg różnych cech;

w istniejących podziałach stosuje się jako kryteria klasyfikacji cechy znaczeniowe, morfologiczne i składniowe. Cechy znaczeniowe dzielą leksemy wg sposobu odnoszenia ich do rzeczywistości; wyróżnia się więc leksemy współznaczące i samodzielnie znaczące, a wśród tych ostatnich szeregujące, wskazujące i nazywające przedmioty, procesy, cechy przedmiotów i cechy procesów; w wyniku podziału morfologicznego wyróżnia: się leksemy nieodmienne i odmienne przez przypadki, rodzaje, liczby, osoby i czasy; w kryteriach składniowych uwzględnia się różnice w łączliwości jednych klas leksemów z innymi przy tworzeniu wypowiedzeń; konsekwentny podział według cech znaczeniowych lub morfologicznych jest niemożliwy z powodu nieostrych rozróżnień znaczeniowych i istnienia leksemów nieodmiennych; również tradycyjny podział na: rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki, czasowniki, przysłówki, przyimki, spójniki, partykuły, wykrzykniki (i rodzajniki) jest kwestionowany, ponieważ miesza powyższe kryteria i stosuje je wybiórczo. Pełny podział leksemów na części mowy jest możliwy na podstawie istotnych dla danej klasy cech składniowych, bowiem wszystkie leksemy służą w różny sposób do budowy wypowiedzeń; w nowszych klasyfikacjach stosuje się po części tradycyjne nazwy cz.m. z nowymi definicjami, uzupełniane nowymi dla nie wydzielanych wcześniej klas, jak: dopowiedzenia (np. Tak. Nie.), modalizatory (np. już, chyba, także), relatory (np. który, jak, gdzie).