apatyty

apatyty

[gr.],

grupa minerałów, fosforany wapnia zawierające obcy anion, o wzorze ogólnym Ca₅[(PO₄)₃(X)];

dodatkowymi anionami X^– mogą być jony OH^– (apatyt hydroksylowy), Cl^– (apatyt chlorowy), F^– (apatyt fluorowy); spotyka się też apatyty zawierające m.in. aniony CO₃^2– (apatyty węglanowe), SO₄^2– (apatyty siarczanowe), O^2– (apatyty tlenowe), SiO₄^4– (apatyty krzemianowe); czyste odmiany apatytów są niezwykle rzadkie; w przyrodzie są pospolite ich kryptokrystal., zanieczyszczone odmiany pochodzenia osadowego (np. frankolit, kolofan, dalit), będące gł. składnikami fosforytów. Krystalizują w układzie heksagonalnym; szarawozielone, zielone, żółte lub niebieskawe i in. W drobnych ilościach występują niemal we wszystkich skałach magmowych (niekiedy jednak stają się ich gł. składnikiem), stanowią podstawowe źródło fosforu w przyrodzie; znajdują się też w skałach metamorficznych i utworach hydrotermalnych. Główne złoża: Rosja (Płw. Kolski, otoczenie jez. Bajkał), północna Afryka (Maroko, Algieria, Tunezja, Egipt), USA (Floryda). Używane do wyrobu nawozów sztucznych oraz do otrzymywania fosforu.