analiza zdalna

analiza zdalna, teleanaliza,

chem. analiza obiektów niedostępnych, których nie sprowadza się do laboratorium.

W a.z. stosuje się metody spektrometrii cząsteczkowej, wykorzystując absorpcję lub rozproszenie promieniowania. Promieniowanie wysyłane przez źródło (układy aktywne) lub światło słoneczne (układy pasywne) jest pochłaniane i/lub rozpraszane przez oznaczany składnik, znajdujący się na opt. drodze promieniowania. W a.z. często stosuje się urządzenia zw. lidarami, w których jako źródło promieniowania stosuje się lasery. Pomiary prowadzi się przy jednej lub dwóch długościach fali (pomiary różnicowe — DIAL), z których jedna odpowiada dużej, a druga małej absorpcji promieniowania przez oznaczany składnik. W a.z. wykorzystuje się promieniowanie nadfioletowe (220–500 nm) lub podczerwone (2–5 µm, 8–13 µm), co umożliwia oznaczanie tlenków siarki, azotu, ozonu, amoniaku, węglowodorów aromatycznych, aldehydów, związków chloroorg. i in.; pomiary wykonuje się w zakresach od kilkuset m do 10 km, z rozdzielczością do 10 m, a zawartości oznaczanych zanieczyszczeń mogą być nawet rzędu 10⁻⁷% (dla NO). Otrzymany sygnał jest uśrednieniem stężenia przez długość drogi opt., choć możliwe jest również określenie przestrzennego rozkładu oznaczanych zanieczyszczeń. A.z. umożliwia pomiary w obszarach bezpośrednio niedostępnych, a także niebezpiecznych, szybki pomiar w czasie rzeczywistym, możliwość oznaczania wielu składników. A.z. stosuje się do badania składu stratosfery i troposfery, ciągłego monitorowania zanieczyszczeń związkami toksycznymi lub łatwo palnymi, np. węglowodorami w rafineriach i in. zakładach petrochemicznych, powietrza w i wokół zakładów przem. lub wewnątrz pomieszczeń, ostrzegania przed zagrożeniem chem. środkami bojowymi. Metody a.z. z wykorzystaniem satelitów są podstawą systemów monitorowania, zbierania i przetwarzania danych charakteryzujących warunki istniejące na Ziemi.

Adam Hulanicki