Toskania
 
Encyklopedia PWN
Toskania, Toscana,
region i hist. w środkowych Włoszech, nad M. Liguryjskim i M. Tyrreńskim;
pow. 23 tys. km2, 3,7 mln mieszk. (2009); do Toskanii należą W. Toskańskie; stol. Florencja, inne gł. m.: Livorno, Prato, Piza. Powierzchnia w większości górzysta i wyżynna (Apenin Toskańsko-Emiliański, Preapeniny), niziny na wybrzeżu i w dolinach rzek; gł. rz.: Arno, Ombrone. Region przem.-roln.; przemysł m.in.: stoczn., włók., maszyn., metal., chem., precyzyjny, drzewny, hutnictwo żelaza; eksploatacja niewielkich złóż różnorodnych surowców miner. (m.in. rud żelaza na Elbie, rtęci, cynku i ołowiu, pirytów, marmurów, węgla brunatnego); w Larderello elektrownia geotermiczna; gł. uprawy: pszenica, buraki cukrowe, winorośl, oliwki, drzewa owocowe, warzywa; hodowla bydła, trzody chlewnej, owiec; rozwinięte rybołówstwo mor.; przez Toskanię przebiegają ważne linie komunik. (m.in. Autostrada Słońca); gł. port mor. Livorno; region turyst. o znaczeniu międzynar., słynne z zabytków miasta (Florencja, Piza, Siena i in.), uzdrowiska (m.in. Montecatini Terme, Bagni di Lucca) i kąpieliska mor. (Viareggio, Tirrenia).
Historia. Starożytna Etruria; w II w. p.n.e. podbita przez Rzym; po rządach Ostrogotów, Bizancjum i Longobardów 774 opanowana przez Karola Wielkiego, tworzyła marchię w obrębie karolińskiego królestwa Italii; w X–XII w. wyodrębniły się komuny Florencji, Pizy, Lukki, Sieny i in.; po walkach gwelfów z gibelinami Florencja narzuciła swoje zwierzchnictwo prawie całej Toskanii; w okresie odrodzenia rozkwit gosp. (produkcja jedwabiu, sukna, wina, rozwój handlu), a zwłaszcza kult. — jedno z największych ognisk renesansu wł.; dialekt toskański stał się podstawą wł. języka lit.; władający od 1434 we Florencji Medyceusze z pomocą ces. Karola V utworzyli w Toskanii (1532) księstwo Florencji, od 1569 zw. Wielkim Księstwem Toskanii; po wygaśnięciu rodu Medyceuszów od 1737 w rękach dyn. habsbursko-lotaryńskiej; zajęta 1799 przez Napoleona I, tworzyła 1801–07 Królestwo Etrurii; 1807 przyłączona do Francji, 1815 zwrócona Habsburgom; w czasie Wiosny Ludów 1849 republika, obalona przez wojska austr., które okupowały Toskanię do 1855; 1860, po plebiscycie, włączona do jednoczących się Włoch (1859 do Królestwa Sardynii).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Florencja, most Ponte Vecchio fot. A. Znamierowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia