Partenon

Partenon, Parthenṓn,

marmurowa świątynia Ateny Partenos [‘dziewicza’] na Akropolu ateńskim;

wzniesiona 448–432 p.n.e. przez Iktinosa i Kallikratesa z pentelickiego marmuru; dorycki peripetros (8 × 17 kolumn, wysokości ok. 10 m; stylobat 69,51 × 30,86 m) z naosem złożonym z części zw. hekatompedon, mieszczącym posąg Ateny dłuta Fidiasza, i właściwego partenonu, wspartego na 4 jońskich kolumnach; dekoracja plastyczna — dzieło warsztatu Fidiasza; 2 przyczółki: wschodni (narodziny Ateny) i zachodni (spór Ateny z Posejdonem o władzę nad Atenami); 92 metopy (sceny m.in. z giganto-, centauro- i amazonomachii) oraz fryz joński, obiegający zewnętrzną ścianę naosu (procesja panatenajska); ok. 662 zamieniony na kościół chrześcijański, 1458 — na meczet; 1687, w czasie oblężenia Aten przez Wenecjan, zniszczony na skutek wybuchu znajdującego się w nim prochu; od 1. połowie XIX w. zrekonstruowany z zachowanych fragmentów.

Ateny, Partenon, świątynia Ateny Partenos na Akropolu, 448–438 p.n.e. (Grecja)

Apollo, fragment fryzu Partenonu przedstawiający Apolla (w środku), Posejdona i Artemidę

Akropol ateński, widok na Partenon, V w. p.n.e. (Grecja)

Atena, płaskorzeźba z Partenonu, V w. p.n.e. — Muzeum Archeologiczne, Ateny

Centaur zabijający Lapidę, fragment metopy z ateńskiego Partenonu — British Museum, Londyn

Fidiasz, Atena Partenos — Narodowe Muzeum Archeologiczne, Ateny

Fidiasz, fragmenty rzeźb z Partenonu ateńskiego, 438–432 p.n.e. — British Museum, Londyn

Panatenaje (procesja podczas ateńskiego święta ku czci Ateny), młodzieńcy niosący amfory z oliwą, relief fryzu zdobiącego Partenon w Atenach, warsztat Fidiasza, 447–443 — Muzeum na Akropolu, Ateny