Nawarra
 
Encyklopedia PWN
Nawarra, Navarra Wymowa,
kraina historyczna w zachodnich Pirenejach, w północnej Hiszpanii i południowo-zachodniej Francji.
I w. p.n.e.–V w. n.e. pod panowaniem Rzymu, od VI w. we władzy Wizygotów, na pocz. VIII w. podbite przez muzułmanów, w 2. poł. VIII w. przez Karola Wielkiego i włączone do frankijskiej Marchii Hiszp.; górale baskijscy wielokrotnie uzyskiwali rzeczywistą niezależność; tworzone przez nich lokalne organizmy plemienne zjednoczyli w IX w. władcy Pampeluny, którzy 905 przyjęli tytuł królów N.; okres potęgi królestwa za panowania Sancho III Wielkiego (1000–35): krótkotrwałe przyłączenie hrab. Aragonii i Kastylii oraz (do 1076) Baskonii; znaczne korzyści ekon. z kontrolowania szlaków handl. przez Pireneje; 1076–1134 i 1425–79 unia z Aragonią; od XIII w. silne wpływy fr.: polit., kult. i ustrojowe; 1284–1328 pod panowaniem królów Francji, później możnych rodów fr. (stale jako odrębne królestwo). W 1512 większa część (południowa i środkowa) włączona przez Ferdynanda II Katolickiego do Hiszpanii. Część północna od 1548 pod panowaniem Burbonów, od 1589, po wstąpieniu Henryka III Nawarskiego na tron fr. (Henryk IV), w unii personalnej z Francją; formalna odrębność państw. przetrwała do rewolucji francuskiej 1789–99; obecnie w granicach dep. Pyrénées-Atlantiques. Hiszp. część N. utrzymała szeroką autonomię do 1841, zniesioną w reakcji na poparcie udzielane karlistom przez silnie konserwatywne społeczeństwo N.; 1936 poparło ono F. Franco. W okresie tworzenia w Hiszpanii od 1978 regionów (wspólnot) autonomicznych N. odrzuciła możliwość połączenia z Baskonią; stanowi odrębny region (statut zatwierdzony 1982) z lokalnym parlamentem i rządem oraz wyjątkowo szeroką autonomią w zakresie finansów; najsilniejsze wpływy mają: Unia Ludu N. (związana z hiszp. Partią Lud.) i Hiszp. Socjalist. Partia Robotnicza, mniejsze — baskijskie partie narodowe.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia