Pampeluna

Pampeluna, Pamplona , baskijskie Iruña,

m. w północnej Hiszpanii, u podnóża Pirenejów, nad rz. Arga (dopływ Ebro);

stolica regionu i prow. Nawarra. Założona 75 r. p.n.e. przez Pompejusza Wielkiego pod nazwą Pompeiopolis; w V w. zajęta przez Wizygotów, w VIII w. przez muzułmanów, następnie przez Franków; w końcu VIII w. wywalczyła niezależność; stol. powstałego wokół niej chrześc. państewka Nawarry; 1512 wraz z nią wcielona do Hiszpanii. Hutnictwo żelaza, przemysł samochodowy, maszyn., chem., spoż., skórz., włók.; węzeł drogowy; port lotn.; ośr. turyst. najchętniej odwiedzany w czasie święta San Fermín (1. poł. lipca, słynne gonitwy byków ulicami miasta); 2 uniw. (zał. 1952 i 1987); muzea, m.in. muzeum Nawarry; kościoły: rom.-got. S. Saturnino (XII–XIII w.), got. katedra i krużganek (XIV–XV w., fasada z XVIII w.) z bogatym wyposażeniem wnętrza, S. Ignacio (XVII w.); ratusz barok. (XVII w.); pałac biskupi (XVIII w.).