Baskonia, Kraj Basków, País Vasco 
, Vascongadas , baskijskie Euzkadi,
region autonomiczny i kraina historyczna w północnej Hiszpanii, nad Zat. Biskajską, graniczy z Francją;
, Vascongadas , baskijskie Euzkadi,
Baskonia
Encyklopedia PWN
2,2 mln mieszk. (2014); obejmuje 3 tzw. prow. baskijskie: Vizcaya, Álava i Guipúzcoa; powierzchnia 7,2 tys. km2, ludność stanowią Baskowie (gł. w prow. Vizcaya i Guizpúcoa) i Hiszpanie; stol. — Vitoria, gł. miasta i ośr. gosp. — Bilbao i San Sebastián; powierzchnia górzysta (G. Baskijskie). Jeden z gł. regionów przem. kraju; podstawą gospodarki było górnictwo (gł. rudy żelaza, cynku i ołowiu) oraz hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych — w końcu XX w. restrukturyzacja gospodarki, stopniowe odchodzenie od tych działów na korzyść szeroko pojętych usług, w tym turystyki; rozwinięty przemysł elektromaszynowy (gł. stoczn., maszyn., metal., środków transportu); chem.; energetyka jądr. (Lemóniz); ważną rolę odgrywa gospodarka mor. (porty Bilbao i Pasajes); w rolnictwie przeważa hodowla bydła.
Historia. Od starożytności zamieszkana przez Basków; od I w. p.n.e. pod panowaniem Rzymu, nie uległa jednak romanizacji; po upadku imperium obszar niezależny, w VIII–IX w. schrystianizowany; w XI w. wcielona do Nawarry, następnie do Kastylii; zachowała tradycyjne prawa i przywileje oraz pewną autonomię polit.; w XIV–XVI w. rozkwit gosp. (wielorybnictwo, handel, eksploatacja rud żelaza); po poparciu Basków dla karlistów w XIX w. likwidacja przywilejów, nasilenie emigracji do Ameryki; od 2. poł. XIX w. szybka industrializacja; reakcją na represje rządu i napływ ludności hiszp. stały się bliższe związki z Kościołem oraz organizacja ruchu nar. dążącego do autonomii (Baskijska Partia Nacjonalistyczna, PNV) lub nawet niepodległości; w okresie hiszp. wojny domowej 1936 przyznanie autonomii w ramach republiki, 1937 krwawa pacyfikacja kraju przez wojska frankistowskie; rządy F. Franco: likwidacja autonomii, dyskryminacja kult., poparcie dla kolonizacji Baskonii przez Hiszpanów, eksploatacja gosp.; 1959 zał. ETA, która podjęła walkę terrorystyczną przeciw władzom hiszp.; 1979 zatwierdzenie statusu wspólnoty autonomicznej: parlament i rząd o kompetencjach w zakresie lokalnych spraw gosp., kultury nar., pomocy społ. i zdrowia; najsilniejszymi ugrupowaniami w parlamencie są: rządząca PNV oraz Hiszp. Socjalist. Partia Robotnicza, znaczące poparcie mają też Jedność Lud. i Lewica Baskijska (powiązane z ETA).
