Nadrenia
 
Encyklopedia PWN
Nadrenia, Rheinland,
kraina historyczna w Niemczech, obecnie w granicach Nadrenii-Palatynatu i Nadrenii Północnej-Westfalii;
dzieliła się na Górną N. — między Wogezami a Schwarzwaldem, Środkową N. — obszary przylegające do przełomowej doliny Renu, oraz Dolną N. — obszary nizinne wzdłuż Renu. W 58–51 r. p.n.e. Rzymianie opanowali l. brzeg Renu (z całą Galią), w końcu I w. obszar między Renem i Dunajem (Germania); w III–V w. Dolną i Środkową N. podbili Frankowie, Górną — Alemanowie; 843 N. przyznana (w większości) Lotarowi I, 925 przypadła ostatecznie królestwu niem.; w X–XIII w. ukształtowały się w N. państwa terytorialne, m.in. arcybiskupów mogunckich, trewirskich i kolońskich, władztwo palatynów Renu (Palatynat); w XII–XIV w. stolice biskupie i in. większe ośr. handl. stały się wolnymi miastami Rzeszy; 1522/23 pod wpływem reformacji powstanie F. Sickingena; 1525 udział N. w wojnie chłopskiej; zniszczona w czasie wojny trzydziestoletniej (1618–48) i wojen koalicyjnych XVII w.; na mocy pokoju 1801 l. brzeg Renu przypadł rewolucyjnej Francji; kongres wiedeński przyznał Prusom całą dolną i północną część Środkowej N. (od 1824 pod nazwą Rheinprovinz), a Bawarii i księstwu Hessen-Darmstadt — resztę lewobrzeżnej Środkowej N.; w czasie Wiosny Ludów 1848 w N. (Kolonia, Badenia i Palatynat) ośr. rewolucji; na przeł. XIX i XX w. rozwój przemysłu i urbanizacja; dominacja kapitału niem. (m.in. koncerny Kruppa i Thyssena). Na mocy traktatu wersalskiego w N. została utworzona pod międzynar. kontrolą strefa zdemilitaryzowana (lewobrzeżna N. okupowana 1920–30, pas na pr. brzegu Renu — Zagłębie Ruhry — częściowo okupowany 1921–23); 1936 hitl. Niemcy wprowadziły do nadreńskiej strefy swoje wojska. W 1945 N. zajęta przez wojska aliantów zachodnich i włączona do bryt. i fr. strefy okupacyjnej, a od 1949 — do RFN.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kolonia, katedra pw. Panny Marii i Św. Piotra (Niemcy)fot. L. Zielaskowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia