Merkury

Merkury, symbol ,

astr. najbliższa Słońca i najszybciej poruszająca się po niebie planeta Układu Słonecznego.

Symbol:

Odległość od Słońca: 46 mln km (0,307487 AU); 70 mln km (0,467914 AU); 58 mln km (0,387701 AU)

Okres obiegu wokół Słońca (w latach): 0,24

Okres obrotu (w godzinach): 1407

Masa planety: 0,33022·10²⁴ kg (0,055276·masa Ziemi)

Średnia gęstość: 5,500 g/cm³

Jądro planety: żelazo

Atmosfera planetarna: hel, wodór; temperatura na powierzchni: od 100 K do 650 K — od -173°C do 377°C; ciśnienie: bardzo małe

Satelity naturalne: 0

Odkrycie: znany od starożytności

Loty kosmiczne badające planetę: Mariner 10 (misja bez lądowania, ok. 3000 szczegółowych obrazów powierzchni planety, badania atmosfery, pola magnetycznego oraz promieniowania korpuskularnego w jej otoczeniu); MESSENGER (misja bez lądowania, doleci w okolice Merkurego na początku 2008)

Jedna z 5 planet widocznych gołym okiem (jasność zmienia się od –1,9 do +1,7 wielkości gwiazdowej), ze względu na bliskość Słońca może być dostrzeżony jedynie nisko nad horyzontem wkrótce po zachodzie lub tuż przed wschodem Słońca. Merkury okrąża Słońce po orbicie eliptycznej (mimośród 0,2), położonej w płaszczyźnie nachylonej do płaszczyzny ruchu Ziemi pod kątem 7°; jego odległość od Słońca zmienia się od 0,31 AU w peryhelium do 0,47 AU w aphelium (średnia odległość wynosi 58 mln km). Okres obiegu Merkurego wokół Słońca trwa 0,24 roku (88 dni), a jego średnia prędkość orbitalna jest równa 48 km/s. Stwierdzona obserwacyjnie i nie dająca się wytłumaczyć w ramach mechaniki newtonowskiej część powolnego obrotu linii apsyd orbity Merkurego, znalazła wyjaśnienie w ogólnej teorii względności, stając się jednym z pierwszych przyrodniczych dowodów jej słuszności.

Merkury jest najmniejszym obiektem wśród planet grupy ziemskiej; promień równikowy Merkurego wynosi 2439 km, czyli mniej niż 0,4 promienia Ziemi. Merkury wolno rotuje wokół osi niemal prostopadłej do płaszczyzny orbity, a okres obrotu, równy 58,6 doby, stanowi ²/₃ okresu jego obiegu dookoła Słońca. Doba na Merkurym trwa zatem 176 dób ziemskich i jest 2-krotnie dłuższa od roku merkuriańskiego. Ten osobliwy rezonans jest wynikiem oddziaływań pływowych Słońca (pływy) na glob planety. Masa Merkurego jest ponad 6 mln razy mniejsza od masy Słońca i wynosi 3,3 · 10²³ kg, a średnia gęstość materii, z której jest zbudowany, równa 5,43 g/cm³, jest tylko nieznacznie mniejsza od średniej gęstości Ziemi. Prędkość ucieczki z powierzchni planety wynosi 4,3 km/s.

Model struktury wnętrza globu Merkurego wskazuje, że ok. 70% masy planety stanowi żelazo skupione w stosunkowo dużym jądrze (o promieniu ok. 1800 km), otoczonym płaszczem krzemianowym i cienką skorupą pokrytą kilkumetrową warstwą pyłu. Albedo powierzchni wynosi niespełna 6%. Dzięki sondzie kosmicznej Mariner 10 (Mariner), która 1974 3-krotnie zbliżyła się do Merkurego, wiadomo, że na powierzchni planety, oprócz licznych kraterów uderzeniowych, występują m.in. łagodnie pofałdowane równiny, wysokie (do 3 km) urwiska, rowy ciągnące się setki km. Temperatura powierzchni Merkurego zmienia się od ok. 430°C w dzień, gdy planeta znajduje się najbliżej Słońca, do ok. −180°C w nocy. Merkury jest pozbawiony atmosfery; jej brak uzasadnia nie tylko niewielka masa planety, ale także słaby magnetyzm. Dipolowe pole magnetyczne Merkurego, którego oś jest odchylona o 14° od osi jego obrotu, ma natężenie mniejsze od ziemskiego o 2 rzędy wielkości. Niewielka magnetosfera Merkurego sięga w kierunku Słońca na odległość 1,1 promienia planety. Merkury nie ma satelitów.