Mead Margaret
 
Encyklopedia PWN
Mead
[mi:d]
Margaret Wymowa, ur. 16 XII 1901, Filadelfia, zm. 15 XI 1978, Nowy Jork,
przedstawicielka amerykańskiej antropologii kulturowej, współtwórczyni szkoły kultury i osobowości (konfiguracjonizmu).
Kalendarium
Urodziła się 16 XII 1901 w Filadelfii; uczennica znanego antropologa F. Boasa, przyjaciółka jego asystentki, innej antropologicznej sławy, R. Benedict.
Kontrowersyjne życie uczonej
Była córką profesora uniwersytetu oraz działaczki na rzecz praw obywatelskich. Po zakończeniu studiów antropologicznych w Columbia University w Nowym Jorku, podjęła, ku konsternacji władz akademickich (Mead do tego czasu nie odbyła żadnej dłuższej, samodzielnej podróży), decyzję o prowadzeniu badań terenowych na Pacyfiku, gdzie spodziewała się odnaleźć pozostałości miejscowej kultury, w mniejszym stopniu skażone kontaktem z cywilizacją europejską. Tematem, który ją pasjonował było zderzenie kultur tradycyjnych z nowoczesnością. W 1925 odbyła wyprawę terenową na Samoa, której rezultatem była jej najsłynniejsza i najbardziej kontrowersyjna praca Dojrzewanie na Samoa (1928, wydanie polskie w wyborze Trzy studia 1986) poświęcona pod wpływem Boasa, podobnie jak kolejna monografia, Dorastanie na Nowej Gwinei (1930, wydanie polskie w wyborze Trzy studia 1986), analizie procesów socjalizacji i wychowania wśród wyspiarskich społeczności Pacyfiku. W pracach tych, w debacie na temat naturalnych, czy też kulturowych uwarunkowań wychowania, opowiedziała się zdecydowanie po drugiej stronie sporu. Prace Mead wzbudziły wiele kontrowersji, były znane szeroko poza środowiskiem akademickim. Powodem tego było pośrednie zaatakowanie przez Mead kilku kulturowych fundamentów życia społecznego. W pracach z Samoa negowała podstawową rolę wychowawczą rodziny małej, pokazując model samoański polegający na przywiązaniu do rodziny dużej. Ukazując obyczajowość seksualną młodych Samoanek, pośrednio opowiedziała się za swobodą seksualna młodzieży. W pracach z Nowej Gwinei pokazała kulturę, w której obowiązywał odwrotny do tradycyjnego europejskiego podział ról na męskie i żeńskie. Pośrednio poparła w ten sposób postulaty feministyczne. Jej prace wzbudziły wiele kontrowersji. W kręgach pozaakademickich oskarżano Mead o podważanie tradycyjnej obyczajowości. W świecie akademickim krytykowano ją przede wszystkim od strony merytorycznej. Już po jej śmierci w 1983 roku, D. Freeman w głośnej pracy Margeret Mead and Samoa podważył jakąkolwiek wiarygodność jej badań na Samoa, zarzucając jej stronniczość i niezrozumienie miejscowych realiów. Równie kontrowersyjne było jej życie osobiste. Trzykrotnie wychodziła za mąż i trzykrotnie się rozwodziła. Jedyne dziecko urodziła w 38 roku życia (poród był na jej życzenie filmowany).
W latach II wojny światowej Mead prowadziła studia nad charakterem narodowym. Jej późniejsze zainteresowania dotyczyły m.in. problematyki zmiany kulturowej, roli środków masowego przekazu i ich wpływu na wychowanie, a także roli kobiet w różnych kulturach. Równocześnie prowadziła ożywioną działalność organizacyjną i popularyzatorską, współpracowała z ONZ i UNICEF, była rzeczniczką równouprawnienia, tolerancji i porozumienia między ludźmi całego świata. Osiągnęła niezwykłą popularność, stając się specjalistką od wpływu zmian kulturowych na wychowanie dzieci i młodzieży. Od 1954 była profesorem Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku; od 1926 związana z American Museum of Natural History, 1975 przewodnicząca American Association for the Advancement of Science. Zmarła 15 XI 1978 w Nowym Jorku.
Inne prace: Male and Female (1949), Continuities in Cultural Evolution (1964), Kultura i tożsamość (1970, wydanie polskie 1978). Twentieth Century Faith (1972), New Lives for Old (1975).
Różne formy kultury. Poglądy Margaret Mead
Wkład Mead do rozwoju antropologii kulturowej i humanistyki w ogóle polegał przede wszystkim na konsekwentnym dążeniu do zrozumienia człowieka w jego kulturowej różnorodności. Jej celem było nie tylko zrozumienie odmiennych kultur, ale także praktyczne wykorzystanie wyników badań w opracowaniu nowoczesnego modelu edukacji młodych Amerykanów. Prezentowała konfiguracjonistyczne spojrzenie na kulturę, którą ujmowała jako harmonijnie zintegrowaną całość złożoną z powiązanych wzorów zachowania, których międzypokoleniowy przekaz dokonuje się w toku wychowania. Analiza i interpretacja tak pojmowanego systemu stanowiły dla przedstawicieli tej orientacji najważniejsze zadanie badawcze i warunek właściwego zrozumienia każdej kultury. Zakładano ponadto, iż podobnie konfiguracjonistyczny, tj. systemowy charakter ma też osobowość każdego członka danej kultury, kształtowana w procesie socjalizacji. Późniejsze badania terenowe, prowadzone m.in. na Bali, wśród plemion indiańskich i ponownie na Nowej Gwinei, doprowadziły Mead do przekonania o zasadniczym znaczeniu dojrzewania dla kształtowania się osobowości kulturowej i związków socjalizacji z obrazem społeczeństwa. Stało się to podstawą ogólnej typologii kultur, w której wyróżniła: kulturę postfiguratywną, kofiguratywną i prefiguratywną. Kultura postfiguratywna odpowiada modelowi kultury tradycyjnej, w której młode pokolenie dorasta, wzorując się na starszych; przyszłość dzieci jest tak kształtowana, że mogą się one spodziewać dokładnie tego samego, co w odpowiednim momencie życia spotkało ich ojców i dziadków. W modelu kultury kofiguratywnej, właściwym rozwiniętym kulturom przemysłowym, młodzi i starsi są dla siebie równorzędnymi partnerami, a ich wzajemne stosunki cechuje tolerancja i szacunek; w kulturze kofiguratywnej dominującym wzorem dla członków społeczeństwa jest zachowanie rówieśników; kultury kofiguratywne opierają się na takim doświadczeniu młodych pokoleń, które nie ma odpowiednika w doświadczeniu rodziców, dziadków i innych starszych osób z bezpośredniego otoczenia. Kultura prefiguratywna to model kultury przyszłości, w którym młodzi dzięki łatwiejszemu przyswajaniu sobie nowych wartości będą szybciej podążać za zmianami społecznymi, zyskując niezależność od swych rodziców, a ci z kolei będą musieli uczyć się od swych dzieci.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Samoańczyk z tradycyjnym tatuażem (Samoa) fot. A. Sierpińska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia