Mamelucy

Mamelucy, Al-Mamālīk,

przedstawiciele klasy rządzącej sułtanatu mameluckiego, państwa utworzonego przez mameluków w Egipcie i Syrii i rządzonego przez nich 1250–1517.

Wywodzili się z niewolników (mameluk) tworzących gwardię przyboczną sułtanów z dynastii Ajjubidów; zdobyli władzę po usunięciu ostatniego władcy ajjubidzkiego; stworzyli 2 dynastie: M. Bahrytów (1250–1382), głównie pochodzenia tureckiego i mongolskiego, oraz M. Burdżytów (1382–1517), głównie Czerkiesów i pierwotnie niewolników Bahrytów; w dynastii M. nie dziedziczono tronu, lecz władcę (w obrębie danej grupy wojskowej) wybierano lub zdobywał on władzę siłą; najwybitniejsi władcy — Bajbars (1260–77) i Kalaun (1279–90). Po włączeniu Egiptu do imperium osmańskiego (1517) wojskowa oligarchia M. rządziła nadal pod zwierzchnictwem tureckiego sułtana; wytępiona na początku XIX w. przez Muhammada Alego.