Indyjski, Ocean. Warunki naturalne. Ukształtowanie dna

Indyjski, Ocean. Warunki naturalne. Ukształtowanie dna.

Ukształtowanie dna Oceanu Indyjskiego jest bardzo urozmaicone; przebieg grzbietów śródoceanicznych ma kształt odwróconej litery Y: Grzbiet Arabsko-Indyjski przebiega z Zatoki Adeńskiej ku środkowej części oceanu, gdzie w strefie rozłamu na południowy wschód od wyspy Rodrigues (Maskareny) rozdziela się na Grzbiet Zachodnioindyjski biegnący na południowy zachód ku Oceanowi Atlantyckiemu i Grzbiet Środkowoindyjski biegnący na południowy wschód w kierunku Oceanu Spokojnego; pozostałe wzniesienia dna Oceanu Indyjskiego są wyższe od grzbietów śródoceanicznych i mają inną genezę; należą do nich m.in. grzbiety: Malediwski, Seszelski i Madagaskarski w zachodniej części oceanu oraz płaski Grzbiet Kergueleński w części południowej; najbardziej charakterystyczną formą dna Oceanu Indyjskiego jest wąski zrębowy Grzbiet Wschodnioindyjski (Grzbiet 90°E) rozciągający się na długości ok. 4600 km od 10°N do 34°S, pokrywający się z południkiem 90°E — prawdopodobnie najdłuższa prawie idealnie prosta forma dna oceanu światowego; baseny oceaniczne Somalijski, Maskareński, Madagaskarski, Mozambicki i Agulhas są położone na zachód od grzbietów śródoceanicznych wzdłuż afrykańskich stoków kontynentalnych, baseny Arabski, Środkowoindyjski, Zachodnioaustralijski (Kokosowy) i Południowoaustralijski — na północ i wschód od grzbietów śródoceanicznych wzdłuż azjatyckich i australijskich stoków kontynentalnych, a baseny Afrykańsko-Antarktyczny i Australijsko-Antarktyczny na południe wzdłuż stoków Antarktydy; w środkowej części oceanu, w rozwidleniu grzbietów Zachodnioindyjskiego i Środkowoindyjskiego, jest położony Basen Crozeta; dno basenów oceanicznych zajmują rozległe równiny abysalne, największa — w Basenie Afrykańsko-Antarktycznym (Równina Enderby); w basenach Arabskim i Środkowoindyjskim rozciągają się daleko na południe rozległe stożki akumulacyjne z materiału naniesionego przez rzekę Indus, Ganges i Brahmaputrę; w basenach zachodnich i wschodnich występują licznie wulkany podmorskie, zwłaszcza w Madagaskarskim i Zachodnioaustralijskim. Najgłębszymi formami dna Oceanu Indyjskiego, poza rowami oceanicznymi Jawajskim i Amiranckim, są głębie w strefach rozłamów, Diamantina (7102 m) na południowy zachód od Australii, Vema (6492 m) w południowej części Grzbietu Arabsko-Indyjskiego oraz wschodnia, głęboka część Basenu Zachodnioaustralijskiego (do 6927 m). Szelfy w Oceanie Indyjskim zajmują najmniej powierzchni dna spośród oceanów świata, najszersze są w Zatoce Perskiej, u wybrzeży Indii i Bangladeszu, w Morzu Andamańskim, u wybrzeży Australii w zatoce Karpentaria i Wielkiej Zatoce Australijskiej; szelfy, stoki kontynentalne i dno basenów są porozcinane kanionami podmorskimi, najdłuższe: Indusu (115 km) w Morzu Arabskim, Gangesu (125 km, względna głębokość do 1300 m) w Zatoce Bengalskiej, Martaban (150 km) w Morzu Andamańskim.