Górecki Henryk Mikołaj, ur. 6 XII 1933, Czernica k. Rybnika, zm. 12 XI 2010, Katowice,
kompozytor; jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych twórców współczesnej muzyki polskiej.
Górecki Henryk Mikołaj
Encyklopedia PWN
fot. J. Multarzyński/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Urodził się 6 XII 1933 w Czernicy koło Rybnika.
Studia i pierwsze sukcesy
Uczeń B. Szabelskiego w PWSM w Katowicach; od 1965 wykładowca tamże (od 1977 profesor, 1975–79 rektor); studiowali u niego kompozycję m.in.: E. Knapik, A. Krzanowski, R. Augustyn. Laureat Konkursu Młodych Związku Kompozytorów Polskich (1960, I nagroda za Monologhi), Biennale Młodych w Paryżu (1961, II nagroda za I Symfonię 1959), wyróżnień na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1967 za Refren; 1973 za Ad Matrem), nagrody państwowej I stopnia (1976); od 1993 członek honorowy Związku Kompozytorów Polskich, od 1994 członek PAU.
Twórczość — ewolucja stylu
Początkowo Górecki nawiązywał do technik serialnych (serializm) i sonoryzmu (sonorystyka): Koncert na 5 instrumentów i kwartet smyczkowy (1957), Epitafium na chór i zespół instrumentów (1958), I Symfonia 1959 na orkiestrę smyczkową i perkusję, Trzy diagramy na flet (1959), Zderzenia na orkiestrę (1960), Monologhi na sopran i 3 grupy instrumentów (1960), Genesis: 1) Elementi per tre archi (1962), 2) Canti strumentali per 15 esecutori (1962), 3) Monodram per soprano, metalli di percussione e sei violbassi (1963), Choros I na smyczki (1964). We wczesnych utworach dużą rolę odgrywała też motoryczność (Pieśni o radości i rytmie na 2 fortepiany i orkiestrę 1956). Od Refrenu (1965) kształtował stopniowo dojrzały styl, charakteryzujący się swoistym stosunkiem do zasad organizacji czasu muzycznego, operowaniem rozległymi płaszczyznami brzmieniowymi, symetrycznymi strukturami, eksponowaniem powtórzeń pojedynczych motywów. Z czasem zwiększał udział elementów czerpanych z tradycji, zaczął stosować cytaty (Muzyka staropolska 1969), stylizację (Trzy utwory w dawnym stylu na orkiestrę smyczkową 1963); podstawowe znaczenie zyskały melodyka i harmonika.
Inne utwory
Inne ważniejsze utwory: instrumentalne (Muzyczka I–IV 1965–71, Trzy tańce na orkiestrę 1973, Koncert na klawesyn i orkiestrę smyczkową 1980, Recitativa i ariosa. Lerchenmusik 1985, kwartety smyczkowe: nr 1 Już się zmierzcha 1988, nr 2 Quasi una fantasia 1991, Małe requiem dla pewnej Polki 1993), wokalno-instrumentalne (Ad Matrem 1971, II Symfonia „Kopernikowska” 1972, III Symfonia „Symfonia pieśni żałosnych” 1976, Psalm Beatus vir 1979), chóralne a cappella (psalm Euntes ibant et flebant 1973, Amen 1974, Miserere 1980, Totus Tuus 1987, Przybądź, Duchu Święty 1993), fortepianowe (Mazurki 1980).
W 1993 płyta z jego III Symfonią, wydaną przez Nonesuch, odniosła ogromny sukces (sprzedano ponad 700 tysięcy egzemplarzy — największy w historii fonografii nakład płyty z muzyką współczesną).
