Erytrea. Historia
 
Encyklopedia PWN
Erytrea. Historia.
Dzieje kraju są związane z historią państwa Aksum, a następnie Etiopii. W średniowieczu terytorium Erytrei podlegało politycznym i cywilizacyjnym wpływom arabskim. W XVIII–XIX w. trwała kolonizacja turecka, egipska i etiopska. Od 1882 datuje się penetracja Włoch; W Erytrea stała się 1890 kolonią włoską — jej granice ustalił traktat włosko-etiopski (traktat w Uccialli), nazwana E. [z łac. Mare Erythraeum ‘Morze Czerwone’]. Stanowiła bazę podczas włoskiej inwazji na Etiopię 1935–36, a 1936–41 z Etiopią i Somali Włoskim tworzyła Włoską Afrykę Wschodnią. W czasie włoskiego panowania Ertrea wyodrębniła się gospodarczo (ok. 80% wszystkich włoskich inwestycji zagranicznych) i kulturowo. W 1941 zajęta przez wojska brytyjskie, do 1952 pozostawała pod zarządem Wielkiej Brytanii. Brytyjczycy umocnili istniejący kompleks przemysłowy i poszerzyli zakres samodzielności władz lokalnych.
W 1952 Erytrea, na mocy uchwały ONZ, została przekazana Etiopii jako sfederowana z nią prowincja autonomiczna (z własnym parlamentem i rządem). Po likwidacji 1962 autonomii i anektowaniu przez Etiopię jako prowincji narastał ruch separatystyczny, wspierany przez państwa arabskie. Akcje partyzanckie w latach 70. i 80. przekształciły się w wojnę domową. Wojska etiopskie walczyły z secesjonistami erytrejskimi należącymi do muzułmańskiego Frontu Wyzwolenia Erytrei (ELF, od 1961) i zdominowanego przez chrześcijan Erytrejskiego Ludowego Frontu Wyzwolenia (EPLF, od 1970). Szczególnie zacięte walki toczyły się w okresie między detronizacją cesarza Hajle Syllasje (1974) a upadkiem marksistowskiego rządu wojskowego Mengystu Hajle Marjama (1991). W 1991 partyzanci przejęli kontrolę nad Ertreą, władzę w państwie objął rząd tymczasowy wyłoniony przez dominujące ugrupowanie, EPLF, prezydentem został jego przywódca — I. Afewerki. Od 1993, po referendum, niepodległe państwo. Przygotowywana nowa konstytucja ma uniemożliwić tworzenie partii na podstawie przynależności etnicznej lub religijnej.
W 1998 wybuchła wojna z Etiopią na tle sporu o przebieg wspólnej granicy (odziedziczonej po epoce kolonialnej). W wyniku działań wojennych śmierć poniosło ok. 120 tys. osób (po obu stronach konfliktu). Porozumienie pokojowe z XII 2000 przewiduje zawieszenie broni, wycofanie wojsk z terytorium przeciwnika, utworzenie 25-kilometrowej tymczasowej strefy bezpieczeństwa rozdzielającej oba państwa i demarkację spornej granicy przez międzynarodową Komisję. Nie zostały rozwiązane konflikty terytorialne z Jemenem o 3 wyspy na Morzu Czerwonym, i o 20-kilometrowy pas przygraniczny należący do Dżibuti. Planowane na 2001 wybory parlamentarne zostały bezterminowo odroczone.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Akordat, ruiny pałacu w Massani (Erytrea) fot. P. Mroziński/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia