Biblie polskie

Biblie polskie,

przekłady Biblii na język polski;

najdawniejszymi polskimi przekładami Biblii były psałterze; pierwsze pełne przekłady w XV w. sporządzono dla żon Władysława II Jagiełły: królowej Jadwigi (nie zachowany) i Zofii (tzw. Biblia królowej Zofii lub Biblia szaroszpatacka, od miasta Sárospatak na Węgrzech, gdzie odnaleziono zdefektowany rękopis, obejmujący przekład Starego Testamentu oparty na przekładzie czeskim, znany dziś z krytycznego wydania 1965–71); w druku najpierw Nowy Testament, w przekładzie luterańskim J. Murzynowskiego (wydanie 1551–53 przez J. Seklucjana), oraz w wersji katolickiej, opracowanej na podstawie wcześniejszego przekładu przez M. Bielskiego (wydany 1556 przez Scharffenbergów); przekłady pełne: katolicki J. Leopolity (oparty na nie znanym wcześniejszym tłumaczeniu), wydany 1561 przez Szarffenbergów (tzw. Biblia szarffenbergowska), kalwiński J. Łaskiego, J. Lubelczyka i innych, wydany 1563 przez M. Radziwiłła w Brześciu Litewskim (tzw. Biblia brzeska lub Biblia radziwiłłowska), ariański Sz. Budnego, wydany 1571–72 w Nieświeżu (tzw. Biblia nieświeska), do dziś ceniony przekład katolicki J. Wujka (Nowy Testament 1593, całość 1599 zredagowana po śmierci Wujka przez komisję jezuicką), luterański (będący poprawioną redakcją Biblii brzeskiej), wydany 1632 w Gdańsku (tzw. Biblia gdańska); ariańskie przekłady Nowego Testamentu, m.in. M. Czechowica (1577), W. Szmalca (1606); nowe przekłady w XX w., katolickie: pełny, pod redakcją benedyktynów tynieckich, tzw. Biblia Tysiąclecia (1965), wydany przez Księgarnię Świętego Wojciecha Biblia poznańska (1974–75) oraz 12-tomowe wydanie Biblii z komentarzem publikowane od 1958 przez Pallottinum, ponadto przekłady Nowego Testamentu — E. Dąbrowskiego (1947), S. Kowalskiego (1957) i K. Romaniuka (1974), przekład interlinearny Grecko-polski Nowy Testament (1993); na uwagę zasługują również literackie przekłady: Księgi Rodzaju A. Sandauera (1974), Pieśni nad Pieśniami R. Brandstaettera (1988), Ewangelii według św. Mateusza A. Świderkówny (1995), poszczególnych ksiąg biblijnych Cz. Miłosza (od 1977).

Bibliografia

M. KOSSOWSKA Biblia w języku polskim, t. 1–2, Poznań 1968–69;

Biblia a literatura, red. S. Sawicki, J. Gotfryd, Lublin 1986;

K. BUKOWSKI Biblia a literatura polska, wyd. 3, Warszawa 1990.