Atlantycki, Ocean. Warunki naturalne. Charakterystyka fizyczno-chemiczna wód

Atlantycki, Ocean. Warunki naturalne. Charakterystyka fizyczno-chemiczna wód

Dynamika wód. Układ prądów powierzchniowych na Oceanie Atlantyckim ma kształt 2 wielkich kręgów — na półkuli północnej o ruchu zgodnym, a na półkuli południowej niezgodnym ze wskazówkami zegara — ułożonych na zewnątrz pasa równikowego. Prąd Północnorównikowy na półkuli północnej płynie w przyrównikowych szerokościach ze wschodu na zachód ku wybrzeżom Ameryki Południowej, gdzie łączy się z prawą odnogą Prądu Południoworównikowego i kieruje na Morze Karaibskie i do Zatoki Meksykańskiej; tu bierze początek ciepły Prąd Zatokowy (Golfsztrom), który początkowo płynie wzdłuż wybrzeży amerykańskich, potem na szerokości ok. 40°N skręca ku wschodowi i przepływa w poprzek Oceanu Atlantyckiego jako Prąd Północnoatlantycki, docierając do wybrzeży północno-zachodniej Europy. Przed dotarciem do wybrzeży europejskich oddziela się od niego południowa odnoga zwana Prądem Kanaryjskim, który wraca jako chłodny prąd i włącza się w obieg przyrównikowy. Na półkuli południowej w szerokościach przyrównikowych ze wschodu na zachód płynie Prąd Południoworównikowy. U wybrzeży Ameryki Południowej dzieli się on na 2 odnogi: prawa — łączy się z Prądem Północnorównikowym, lewa — jako ciepły Prąd Brazylijski — płynie na południe do ok. 40°S, gdzie łączy się z Antarktycznym Prądem Okołobiegunowym i wraca jako jego odgałęzienie w postaci zimnego Prądu Benguelskiego u zachodnich wybrzeży Afryki. Po obu stronach równika, z zachodu na wschód, płyną prądy: Północnorównikowy Wsteczny i Południoworównikowy Wsteczny, przedzielone Prądem Równikowym o kierunku ze wschodu na zachód. Pod Prądem Równikowym, w kierunku wschodnim płynie podpowierzchniowy Prąd Łomonosowa. Układ prądów głębinowych obejmuje w Oceanie Atlantyckim kilka pięter głębokościowych. Najzimniejsze wody antarktyczne spłynąwszy na dno przemieszczają się w kierunku równika. Wody pochodzące z tajania lodów antarktycznych zanurzają się pomiędzy 50 i 55°S do głębokości 1000 m (wody pośrednie) i kierując się na północ docierają do ok. 20°N. Wody północnoatlantyckie, mieszając się z wodami systemu Prądu Zatokowego, opadają w głębiny (2000–3000 m) i przemieszczają się na południe; na 50–60°S łączą się z wodami antarktycznymi pośrednimi.

Temperatura i zasolenie. Temperatury wód powierzchniowych wynoszą w zimie (luty na północy, sierpień na południu) w strefie równikowej 27°C, na 60°N od 0°C przy wybrzeżach Ameryki Północnej do 7°C na wschodzie, na 60°S –1°C. W lecie (sierpień na północy, luty na południu) w strefie równikowej 26°C (przy brzegach Afryki 23°C — wpływ zimnego Prądu Benguelskiego), na 60°N od 3°C na zachodzie do 14°C na wschodzie, na 60°S –1°C. Średnia temperatura wód powierzchniowych Oceanu Atlantyckiego wynosi 16,5°C. Największe zasolenie wód powierzchniowych — 37,5‰, utrzymuje się w obydwu strefach zwrotnikowych; w pasie równikowym zmniejsza się do 35‰, w szerokościach umiarkowanych do 34‰ na południu i 36‰ na północy; średnie zasolenie wód powierzchniowych wynosi 34,9‰. Zjawiska lodowe (pak polarny, kry, góry lodowe) mają na półkuli północnej większy zasięg niż na południu; góry lodowe płynące z Prądem Labradorskim docierają do 31°N, z Prądem Falklandzkim — do 35°S. Ocean Atlantycki przyjmuje ok. 60% rocznego odpływu wód słodkich z kontynentów. Uchodzą do niego największe rzeki kuli ziemskiej: Nil, Amazonka, Missisipi-Missouri, Kongo, Niger. Ocean Atlantycki ma duże znaczenie dla światowej wymiany handlowej, większość przewozów odbywa się między Europą a Ameryką Północną; w państwach leżących nad Oceanem Atlantyckim mieszka ponad 35% ludności świata i wytwarza się 3/4 produkcji przemysłowej.