Afryka. Polacy w Afryce
 
Encyklopedia PWN
Afryka. Polacy w Afryce.
Pierwsze ślady bytności Polaków w północnej części Afryki notuje się XV–XVI w. (rycerze zakonu maltańskiego); w XVI w. w czasie pielgrzymek do Ziemi Świętej Polacy zwiedzali Dolny Egipt (m.in. M.K. Radziwiłł zw. Sierotką); docierano też do Przyl. Dobrej Nadziei i Mozambiku w drodze mor. do Indii i na Daleki Wschód (m.in. M. Boym, K. Pawłowski). Od lat 60. XVII w. stwierdza się obecność pol. osadników i żołnierzy zaciężnych w Kraju Przylądkowym. Na przeł. XVIII i XIX w. zaczęły się podróże do północnej Afryki w celach poznawczych (m.in. J. Potocki — Egipt, Maroko); w tym czasie w Egipcie pojawili się Polacy z wojsk napoleońskich, a w portach Afryki Południowej — w służbie państw zachodnioeur.; 1773–76 i 1785–86 na Madagaskarze przebywał M. Beniowski. Emigracja po powstaniu listopadowym skierowała się gł. do Algierii (Polacy w Legii Cudzoziemskiej, 500 emigrantów). Pod koniec XIX w. napływ grup Polaków do Afryki Południowej (odkrycie diamentów i złota). W 2. poł. XIX i na pocz. XX w. Polacy uczestniczyli w licznych ekspedycjach badawczych (m.in. J. Czekanowski, J. Dybowski, A. Rehman, A. Sierakowski, S. Szolc-Rogoziński); zaczęto także prowadzić działalność misyjną (m.in. M. Ryłło, J. Beyzym, S. Poraj Królikowski, Misja Mariannhillska, Misja Zambezka); również udział Polaków we fr. i niem. wojskach kolonialnych. W okresie międzywojennym nastąpiło ożywienie kontaktów z Afryką: projekty osadnictwa (m.in. w Angoli, Mozambiku, Algierii, Kamerunie, Namibii, Madagaskarze); były prowadzone badania nauk. (m.in. J. Czekalski, J. Loth, B. Malinowski, R. Stopa, K. Michałowski). Największym skupiskiem Polaków w latach 30. XX w. była Francuska Afryka Północna (m.in. w Legii Cudzoziemskiej 2–4 tys. osób) i Związek Południowej Afryki (ob. RPA). W czasie II wojny światowej żołnierze pol. walczyli w północnej Afryce (Tobruk); także udział pol. lotników, m.in. w tzw. cyrku Skalskiego, ferry pilots, w konwojach i bitwach mor. u wybrzeży Afryki, pobyt w obozach wojsk. (gł. Związek Południowej Afryki i Algieria). W 1942–44 do Afryki przybyło ok. 18 tys. uchodźców z ZSRR (wcześniej tzw. grupa cypryjska), których rozmieszczono w specjalnych osiedlach we wschodniej i południowej Afryce (organizacja pol. szkolnictwa, piśmiennictwa i stowarzyszeń kult.-oświat.). W końcu lat 40. zlikwidowano te osiedla i większość pol. uchodźców opuściła Afrykę, pozostali i przybywający gł. z Wielkiej Brytanii i Francji osiedlali się w Związku Południowej Afryki, Tanganice (ob. Tanzania), obu Rodezjach (ob. Zambia i Zimbabwe), Kenii oraz Maroku; w krajach tych zaczęły powstawać organizacje polonijne (np. Zjednoczenie Osadników Pol. w Afryce Południowej). Po 1960 liczebność Polonii w Afryce (oprócz RPA) stopniowo się zmniejszała, natomiast przyjeżdżali pol. pracownicy kontraktowi (gł. do Libii, Algierii, Maroka, Ghany, Nigerii, Egiptu, Kenii i Zambii); nastąpiło rozszerzenie działalności pol. misjonarzy. Od pocz. lat 80. stały wzrost liczebny Polonii w RPA (ok. 10 tys. osób).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia