Teatr Wielki

Teatr Wielki w Warszawie,

reprezentacyjna scena muz. (operowo-baletowa) w Warszawie,

mieszcząca się przy pl. Teatralnym w budynku wzniesionym 1825–33 wg projektu A. Corazziego dla zespołu Teatru Narodowego, zreorganizowanego przez władze zaborcze (Warszawskie Teatry Rządowe); przedstawienia odbywały się w Dużej Sali, Salach Redutowych, od 1836 także w sali zw. Rozmaitości (Teatr Rozmaitości), w południowo-zachodnim skrzydle Teatru Wielkigo; kilkakrotnie przebudowywany gmach teatru w okresie II wojny światowej został zburzony i wypalony; odbud. 1945–65 (wg projektu B. Pniewskiego, pod kierownictwem A. Szyfmana), stopniowo oddawany do użytku (1949 — otwarcie sali Teatru Narodowego i Sal Redutowych, 1965 — Dużej Sali dla opery i baletu w wykończonym już gmachu); oficjalnie otwarty 19 XI 1965 premierą Strasznego dworu S. Moniuszki, w 200. rocznicę powstania Teatru Narodowego; 1965 w Salach Redutowych otwarto Muzeum Teatralne. Od 1994 pod nazwą Teatr Wielki — Opera Narodowa, od 1996 pod nazwą Teatr Narodowy (scena dram. i operowo-baletowa); od 1998 ponownie pod nazwą Teatr Wielki — Opera Narodowa (nazwa dotyczy tylko sceny operowo-baletowej, zaś scena dram. pod nazwą Teatr Narodowy).

Tradycje Teatru Wielkiego jako reprezentacyjnej nar. sceny operowo-baletowej sięgają końca XVIII w.; dyrygentami zasłużonymi dla warsz. opery nar. w jej początkowym okresie byli zwłaszcza J. Elsner, K. Kurpiński, T. Nidecki, J. Quattrini (1858 przygotował prapremierę Halki S. Moniuszki), Moniuszko, A. Münchheimer. Wysoki poziom zawdzięcza Opera Warszawska E. Młynarskiemu, który prezentował, zwłaszcza 1919–29, poza klas. repertuarem wiele oper i baletów K. Szymanowskiego, L. Różyckiego, F. Nowowiejskiego i in. kompozytorów polskich. Wśród śpiewaków znajdowali się m.in.: E. Bandrowska-Turska, J. Korolewicz-Waydowa, A. Sari, M. Sembrich-Kochańska, A. Didur, S. Gruszczyński, J. Kiepura, W. Mierzwiński, E. i J. Reszke. Reaktywowana 1945 Opera Warszawska, 1949–65 mieszcząca się w gmachu Romy, 1965 uzyskała siedzibę w odbudowanym Teatrze Wielkim i otrzymała jego nazwę. Wysoką rangę nadali operze nar. po II wojnie świat. dyrektorzy artyst., m.in.: W. Bierdiajew, T. Wojciechowski, R. Satanowski, zarazem dyrygenci, S. Pietras, J. Pietkiewicz.

Bibliografia

Teatr Wielki w Warszawie, red. J. Kański, Warszawa 1965;

P. BIEGAŃSKI Teatr Wielki, Warszawa 1974;

J. SZCZUBLEWSKI Teatr Wielki w Warszawie 1833–1993, Warszawa 1993.

Warszawa, Teatr Wielki

Warszawa, Teatr Wielki

Rosyjski Hamlet, muzyka L. van Beethoven i G. Mahler, choreografia B. Eifman, Teatr Wielki w Warszawie, 1999