Merw, Marw,
jedno z gł. miast Chorasanu, obecnie ruiny k. Baýramaly w Turkmenistanie;
Merw
Encyklopedia PWN
początki życia osiadłego w oazie wiążą się z napływem nad Murgab ludności późnej kultury Anau (II tysiącl. p.n.e.); w Aweście M. jest nazwany „potężnym i prawowiernym”, a inskrypcja w Bisutunie, sławiąca zwycięstwa Dariusza I Wielkiego, wspomina o tysiącach ofiar, jakie pociągnęło powstanie w M. przeciwko Achemenidom 552 p.n.e.; centrum oazy stanowiło nieznane z nazwy miasto, którego ruiny kryje grodzisko Erk-kala. Po najeździe maced. na jego miejscu powstało m. Aleksandria Margiana, przemianowane później na Antiochia Margiana, na cześć Antiocha I Sotera, który je rozbudował, a oazę otoczył murem; za czasów Partów i pierwszych Sasanidów (II w. p.n.e.–III w. n.e.) M. stał się ważnym ośr. na Jedwabnym Szlaku i pozostał nim (z przerwami) do końca średniowiecza; w 1. poł. VIII w. był centrum buntu przeciwko Umajjadom, a 813–817 stolicą Abbasydów. Do największego rozkwitu M. doszedł pod panowaniem Seldżuków (pozostałością ówczesnego miasta jest grodzisko Sultan-kala z mauzoleum Sandżara); 1222 zniszczony przez Mongołów; wprawdzie później podniósł się z ruin (za Timura doszedł nawet do pewnego znaczenia), ale dawnej świetności już nie odzyskał; w XIX w. wyniszczony wojnami i suszą Stary Merw opustoszał zupełnie, a centrum osady przesunęło się do Nowego Merwu (ob. Mary); zabytki M. zostały wpisane na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przy. UNESCO.
