Bruksela
 
Encyklopedia PWN
Bruksela, fr. Bruxelles Wymowa, flam. Brussel,
stolica Belgii, położona w środkowej części kraju, na Wysoczyżnie Brabanckiej, nad rz. Senne (dorzecze Skaldy);
miasto dwujęzyczne: fr. i flamandzki; ok. 20% ludności zespołu miejskiego Brukseli stanowią cudzoziemcy; siedziba króla, parlamentu, licznych organizacji międzynar.: UE, Unii Benelux, Unii Zachodnioeur., eur. dowództwa NATO; ważny ośrodek handl.-finansowy; ok. 30 banków krajowych, 8 międzynar., giełda papierów wartościowych, ponad 100 towarzystw ubezpieczeniowych, targi międzynar. (produkty spoż.); duży ośr. przemysłu; rozwinięty zwłaszcza przemysł włók. (słynne koronki brabanckie, dywany), odzieżowy (1/3 produkcji krajowej) i środków transportu (produkcja wagonów kol., montaż samochodów osobowych firmy Citroën, Volkswagen, Renault), poza tym przemysł chem. (farby, kauczuk syntet., kosmetyki, wyroby farm.), elektroniczny, poligraficzny (największy ośr. w kraju), spoż. (browarniczy, cukrowniczy, tłuszczowy); największy port śródlądowy kraju, połączony siecią kanałów z Antwerpią i regionem przem. nad Mozą i Sambrą; węzeł kol. i drogowy o znaczeniu międzynar., linie kol. i autostrady łączą Brukselę z gł. miastami kraju i zagranicą; międzynarodowy port lotniczy Zaventem (ponad 5 mln pasażerów rocznie); gł. ośr. nauk. i kult. Belgii; siedziba 2 król. akad. nauk: waloń. (zał. 1772) i flamandzki (zał. 1938), 2 król. akad. medycznych: waloń. (zał. 1841) i flamandzki (zał. 1938), król. akad. archeologicznej (zał. 1842), król. akad. sztuk pięknych (zał. 1711), uniw. (zał. 1834), konserwatorium (zał. 1832), politechnika; liczne inst. i towarzystwa nauk., biblioteki, m.in. Biblioteka Król. (zał. 1837); 30 muzeów, w tym Belg. Król. Muzea Sztuki, Król. Muzea Sztuki i Historii, wojsk., Afryki Środkowej, Atomium, galerie prywatne; teatry. Centralna część miasta składa się z tzw. Brukseli Dolnej i Brukseli Górnej, zróżnicowanych funkcjonalnie i arch.; położona niżej Brukseli. Dolna obejmuje zabytkowy zespół rynku (Grand Place) z ratuszem i przyległe kwartały starych budynków i krętych ulic, Bruksela Górna, położona na krawędzi wysoczyzny, jest dzielnicą pałaców, muzeów, przedstawicielstw dyplomatycznych, luksusowych hoteli oraz rozległych parków. Nad miastem góruje gmach Pałacu Sprawiedliwości z kopułą wys. 118 m. W północnej części Brukseli rozciąga się park Laeken z rezydencją król. i terenami świat. wystawy Expo 58.
Historia. Wzmiankowana po raz pierwszy 966; od XII w. siedziba książąt Brabancji; rozwój miasta od XII w., dzięki położeniu na ważnym szlaku handl. z Flandrii do Kolonii; od XV w. gł. ośrodek polit. i kult. Niderlandów. W 1576 powstanie lud. przeciw Hiszpanom; po zdobyciu Brukseli 1585 przez Hiszpanów, stol. południowej (hiszp.) części Niderlandów; po 1713 pod panowaniem Austrii, od 1794 — Francji, od 1814 — Holandii (siedziba dworu i parlamentu Królestwa Niderlandów); od utworzenia państwa belg. (1830) jego stol.; po powstaniu listopadowym skupisko pol. emigracji; 1948 podpisanie traktatu brukselskiego, który stał się podstawą powołania Unii Zachodnioeur.; od 1957 siedziba EWG, następnie UE, od 1966 kwatery gł.NATO.
Zabytki. Kościoły, m.in. Notre Dame de la Chapelle (XIII–XV w.), katedra St. Michel et Gudule (XIII–XV, XVII w.), Notre-Dame du Sablon (XIV, XV–XVI w.), St. Jean Baptiste (XVII w.); zespół Grand Place (wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO): got. ratusz (od 1402–2. poł. XV w.) z beffroi, tzw. Dom Królewski (XVI, XIX w.), domy z XVII–XVIII w., fontanna ze słynną figurką Manneken-Pis (1619), pałac król. (koniec XVIII–XX w.); Pałac Sprawiedliwości (1861–66, J. Poelaert), Pałac Sztuk Pięknych (1922), Dworzec Centralny (1953, V. Horta); na przedmieściach osiedla mieszkaniowe z lat 20. XX w.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Bruksela, kościół Notre Dame du Sablon fot. P. Rojan/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia