paleobotanika

paleobotanika

[gr. palaiós ‘stary’, ‘dawny’, botánē ‘ziele’],

gałąź botaniki zajmująca się badaniem organizmów roślinnych minionych epok geol., które zachowały się w osadach dzięki procesowi fosylizacji w postaci różnego typu skamieniałości.

Zadaniem paleobotaniki jest możliwie pełne opisanie budowy morfologicznej i anatomiczne roślin kopalnych umożliwiające ich porównywanie z roślinami współcz., a w konsekwencji ich klasyfikację taksonomiczną (systematyczną) i włączanie do systemu filogenetycznego (filogeneza); celem paleobotaniki jest zrekonstruowanie całego organizmu roślinnego na podstawie zachowanych fragmentów; dzięki zapisowi w postaci skamieniałości można ustalić czas, kiedy różne grupy roślin powstawały, osiągały szczyt rozwoju, wymierały (paleontologia). Współczesna paleobotanika swoje osiągnięcia zawdzięcza nowoczesnym metodom badawczym; stosuje metody analogiczne jak w badaniach współcz. roślin w różnych dziedzinach botaniki (morfologia i anatomia porównawcza, ekologia, geografia roślin); w badaniach anatomicznych jest szeroko stosowana metoda analizy nabłonkowej, polegająca na śledzeniu mikroskopowych cech budowy nabłonków i skórki szczątków kopalnych; wykorzystuje się tu mikroskopię elektronową. Do identyfikacji szczątków zachowanych w wysoce zmetamorfizowanych (metamorfizm) osadach, gdzie znaczna część okazu jest zakryta przez skałę macierzystą, znajduje zastosowanie analiza rentgenowska. Wyniki badań paleobotaniki są wykorzystywane w geologii, gdzie szczątki roślinne są używane jako wskaźnikowe skamieniałości w biostratygrafii przy korelacji i ustalaniu wieku utworów geol., a co za tym idzie służą i górnictwu. Mają również znaczenie w paleoklimatologii i paleoekologii, pozwalając odtworzyć warunki klim. i środowiska danej epoki przez analizę budowy morfologiczno-anatomicznych znajdowanych szczątków roślinnych. Badania paleobot. prowadzi się na wielu wyższych uczelniach i w instytutach badawczych; wyniki badań publikuje się w czasopismach paleobot. (w Polsce „Acta Paleobotanica”).