Tajna Organizacja Wojskowa „Gryf Pomorski”

Tajna Organizacja Wojskowa „Gryf Pomorski”,

konspiracyjna organizacja wojsk., utworzona VII 1941 w wyniku połączenia Tajnej Organizacji Wojsk. „Gryf Kaszubski” i Wojsk. Organizacji Niepodległościowej;

do 1943 w jej skład weszło kilkanaście grup konspiracyjnych; działała na Pomorzu i w Prusach Wschodnich; 1943 liczyła ok. 6–8 tys. czł.; prezesi Rady Nacz.: podpułkownik ksiądz J. Wrycza (1941–43), J. Dambek (1943–44), A. Westphal; deklarowała ponadpartyjny, wojsk. i katol. charakter organizacji; prowadziła samoobronę (pomoc więźniom i ich rodzinom, wykonywanie wyroków na zbrodniarzach i konfidentach), wywiad i kontrwywiad (uprzedzała o niem. akcjach przeciwpartyzanckich, informowała o ruchach okrętów niem.), sabotaż i dywersję, propagandę (czasopismo „Gryf Pomorski”), działania partyzanckie (35 grup liczących ok. 500 czł.). Organizacja przygotowywała wystąpienie zbrojne w końcowym okresie wojny związane z przewidywanym desantem na Wybrzeżu jednostek PSZ na Zachodzie; 1943–44 osłabiona wskutek aresztowań i rozłamu (na tle stosunku do AK); 1943 połączyła się z Mieczem i Pługiem; 1945 zakończyła działalność, jej czł. byli więzieni, wywożeni do łagrów w ZSRR.