aklimatyzacja

aklimatyzacja

[łac. ad ‘do’, clima, ˜atis ‘klimat’ < gr. klíma],

całokształt procesów fizjol., biochem. i zmian morfologicznych będących wyrazem zdolności przystosowania się organizmu roślinnego lub zwierzęcego do zmieniających się warunków środowiska, gł. warunków klimatycznych;

polega na niedziedzicznej modyfikacji struktury i funkcji osobnika podczas jego rozwoju osobniczego w reakcji na czynniki środowiska, np. na wywołanej sygnałem zmianie aktualnie realizowanego programu genetycznego; pozwala na zminimalizowanie uszkodzeń, podnosi sprawność funkcjonowania organizmu w danych warunkach środowiska; zachodzi pod wpływem czynników stresowych (susza lub nadmiar wody, sub- lub supraoptymalna temperatura, zasolenie, nieodpowiednie warunki oświetlenia, szkodliwe oddziaływanie innych organizmów, skażenia) działających w natężeniu subletalnym (bliskim śmiertelnego), może też być następstwem przypadkowego zawleczenia organizmu na nowy teren (np. moczarki kanadyjskiej) bądź samorzutnego zwiększenia jego areału (np. sierpówki).

W odróżnieniu od aklimatyzacji naturalnej, aklimatyzacja sztuczna jest wynikiem celowej działalności człowieka; jej przykładem jest rozprzestrzenianie się roślin uprawnych (ziemniaka, fasoli, pomidora) i zwierząt domowych na całej kuli ziemskiej. Termin aklimatyzacja obejmuje także sezonowe dostosowanie się roślin do niekorzystnych warunków środowiska.