Kraków, Teatr im. Juliusza Słowackiego

fot. M. Kowalewski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Kraków, Teatr im. Juliusza Słowackiego

rodzaj budowli — teatr

architekci — Jan Zawiejski

daty — 1891–1893

lokalizacja — Kraków, Plac Św. Ducha

Najciekawszy przykład architektury teatralnej, nawiązującej do dokonań sztuki francuskiej.

Pogarszający się stan Starego Teatru zwrócił uwagę rajców krakowskich na potrzebę wzniesienia nowego przybytku Melpomeny. Inicjatywę taką zgłoszono już w 1873, ale do jej realizacji doszło dopiero w ostatniej dekadzie stulecia. Na miejsce inwestycji wybrano położony w pobliżu Bramy Floriańskiej teren średniowiecznego jeszcze szpitala Św. Ducha. Obok starych gmachów dawnego klasztoru Duchaków i właściwego szpitala stały tam dwa gotyckie kościoły Św. Ducha i Św. Krzyża. Mimo protestów wielu miłośników zabytków magistrat zdecydował się na rozbiórkę zespołu (z wyjątkiem kościoła Św. Krzyża). Broniący pomników przeszłości Jan Matejko zrzekł się wówczas honorowego obywatelstwa miasta.

W latach 1891–93 zrealizowano konkursowy projekt Jana Zawiejskiego, który stworzył dzieło wzorowane na paryskiej Operze autorstwa Charlesa Garniera. Historyzujący gmach, otrzymał neorenesansowy w większości kostium, wykorzystujący m.in. ornamenty z pobliskich sukiennic. Fasadę i elewację zdobią liczne figury alegoryczne dłuta Tadeusza Błotnickiego, Alfreda Dauna, Michała Korpala i Mieczysława Zawiejskiego.

Prawdziwie pompierski wystrój otrzymały klatka schodowa i widownia, kapiące od złota, pełne luster, rzeźb, pompejańskich malowideł. Jednak główną ozdobą liczącej blisko tysiąc miejsc widowni jest od 1894 roku słynna malowana kurtyna Henryka Siemiradzkiego, o bogatej alegoryczno-symbolicznej treści. Przed teatrem stoi popiersie Aleksandra Fredry, pierwotnie przewidzianego na jego patrona, ale w 1909 roku władze miasta nadały instytucji imię Juliusza Słowackiego.

Na scenie teatru odbyło się wiele ważnych wydarzeń artystycznych, m.in. premiera Wesela Stanisława Wyspiańskiego (1901), a nawet pierwszy na ziemiach polskich pokaz kinematografu (1896). Dziś scena służy także krakowskiej Operze.

Kraków, Teatr im. Juliusza Słowackiego

Godebski Cyprian, pomnik Aleksandra Fredry przed Teatrem Słowackiego w Krakowie, 1900

Kraków, Teatr im. J. Słowackiego

Kraków, Planty (okolice Teatru im. J. Słowackiego)

Jaroszewska Zofia w roli Julii w Cocktail Party T.S. Eliota, w reż J. Glińskiego, Teatr im Słowackiego w Krakowie, 1972

Siemiradzki Henryk, kurtyna dla Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, 1894

Słowacki Juliusz, Fantazy, reż. H. Szletyński, 1954 — Teatr im. J. Słowackiego