Dolabella Tommaso, Bitwa pod Lepanto
 
Dolabella Tommaso, Bitwa pod Lepanto (fragment)
autor — Dolabella Tommaso
data powstania — 1632
technika — olej, płótno
wymiary — 305 × 651 cm
miejsce przechowywania — Zamek Królewski na Wawelu — Państwowe Zbiory Sztuki
Bitwa pod Lepanto pochodzi z późnego okresu twórczości Tommaso Dolabelli, włoskiego artysty osiadłego przed 1600 w Krakowie, przenoszącego do polskiej sztuki osiągnięcia XVI wiecznego malarstwa weneckiego. Obraz został namalowany do kościoła Dominikanów w Poznaniu, gdzie znajdował się do czasu I wojny światowej. Jego kompozycja łączy, zgodnie z wenecką tradycją ikonograficzną, przedstawienia wielkiej bitwy morskiej i dziękczynnej procesji różańcowej. Większość płótna zajmuje słynna bitwa, jedna z największych w historii walk morskich, jaka rozegrała się na morzu Jońskim nieopodal portu Lepanto 7 X 1571 między flotą Ligi Świętej (głównie hiszpańską i wenecką) a turecką armadą; Liga odniosła w niej zwycięstwo, mimo liczebnej przewagi okrętów tureckich. Na intencję zwycięstwa zorganizowano w Rzymie w czasie rozgrywajacej się bitwy procesję różańcową z udziałem papieża, którą przedstawiono w lewym górnym rogu obrazu. Z wątkiem zwycięstwa chrześcijan nad muzułmanami splata się analogiczne wydarzenie z historii Polski — bitwa z dwukrotnie liczniejszą armią turecką, jaka rozegrała się w 1621 pod Chocimiem. Zorganizowaną w Krakowie w czasie oblężenia obozu polskiego, na intencję zwycięstwa, wielką procesję różańcową przedstawiono w lewym dolnym rogu obrazu, uzupełniając ją przedstawieniem klęczącego fundatora malowidła, Stanisława Przyjemskiego (zm. 1642). Obraz został namalowany właściwie z zamiarem upamiętnienia polskiego zwycięstwa pod Chocimiem, a do przedstawienia dawnego, historycznego wydarzenia zostały włączone, zgodnie z zasadą aktualizacji stosowaną w polskim malarstwie historycznym, osoby, kostiumy i wydarzenia współczesne malarzowi.
Fragment obrazu przedstawiający bitwę pod Lepanto ujmuje ją z lotu ptaka, zapełniając płótno mnóstwem postaci zgrupowanych w symultanicznie rozgrywające się sceny, o kolorystycznych walorach nasyconych kolorem plam jaskrawej żółci, rdzawego złota, czerwieni, błękitu i bieli strojów, proporców i okrętów, odbijających od ciemnego, brunatnozielonkawego tła wody. Ta orientalna na poły barwność i egzotyka łączy się z pewnymi błędami perspektywy, zbliżając obraz do twórczości miejscowej, choć przedstawienie bitwy nawiązuje do tradycji malarstwa weneckiego, a artysta posiłkował się w nim włoską grafiką, z której przejął wiele motywów. Na niewidocznej na przedstawionym fragmencie obrazu chorągwi weneckiej ukazano lwa św. Marka z księgą z napisem: PAX TIBI MARCE EVANGELISTA MEUS, a z boku postacie diabłów, wywożących łodziami Charona ciała Turków do piekieł.
Katarzyna Mikocka-Rachubowa
zgłoś uwagę
Ilustracje
Dolabella Tommaso, Bitwa pod Lepanto (fragment), 1632 — Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Krakówfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia