zimnica

zimnica, malaria,

med. ogólnoustrojowa choroba pasożytnicza wywołana u człowieka przez pierwotniaki z rodzaju Plasmodium (zarodziec): zarodźca sierpowatego P. falciparum, zarodźca pasmowego P. malariae, zarodźca owalnego P. ovale i zarodźca ruchliwego P. vivax;

zimnicę u ludzi wywołuje jeden z 4 gatunków zarodźca: P. vivax i P. ovale powodują wystąpienie tzw. trzeciaczki, postaci zimnicy, w której napady zimnicze pojawiają się cyklicznie, co 42–50 godz., P. malariae — powodują czwartaczkę, napady co 72 godz., a P. falciparum — napady najczęściej nie są cykliczne; pasożyty są przenoszone na człowieka przez samice komarów z rodzaju Anopheles (widliszek). Przebieg kliniczny charakteryzuje się napadami zimniczymi: narastająca gorączka (40°C i więcej) z nasilającymi się dreszczami, po paru godzinach szybki jej spadek, z bardzo obfitymi potami, osłabieniem, po krótkim śnie poczucie niemal pełnego zdrowia; kolejne napady prowadzą do postępującej niedokrwistości, osłabienia, powiększenia śledziony; zimnica wywoływana przez P. falciparum często ma ciężki przebieg, prowadzący niekiedy do zgonu; przypadki zimnicy stwierdzono również u ptaków. Zimnica występuje w subtropikalnej i tropikalnej Azji, Afryce, Ameryce Południowej i Środkowej, Oceanii; obecnie w Europie zimnica jest spotykana rzadko — bywa przywlekana przez osoby wracające z krajów tropikalnych; w Polsce ostatnie zachorowanie nastąpiło 1963. Zapobieganie zimnicy jest trudne, dotychczasowe metody walki z komarami w krajach tropikalnych są mało skuteczne, trwają badania nad opracowaniem szczepionki; osoby wyjeżdżające do rejonów endemicznych powinny stosować chemioprofilaktykę.