zarodziec

zarodziec, zarodziec malaryczny, plazmodium, Plasmodium,

rodzaj pierwotniaków z podrzędu (wg innych podziałów gromady Haemosporidia) krwinkowców, typu Apicomplexa;

przechodzą złożony cykl rozwojowy związany z przemianą pokoleń i zmianą żywiciela; pokolenie bezpłciowe żyje w erytrocytach kręgowców (gł. ptaków i ssaków), a pokolenie płciowe w ciele krwiopijnych stawonogów, gł. komarów; stadium inwazyjnym są sporozoity, które podczas ukłucia przez zarażonego komara, ze śliną dostają się do ciała kręgowca; pocz. przedostają się gł. do śledziony i wątroby, gdzie przez pewien czas (czasem do kilku miesięcy) rozmnażają się bezpłciowo, po czym następuje wysiew do krwi i powtarzające się procesy wielokrotnych podziałów w krwinkach, którym towarzyszą ponawiające się ataki gorączki u chorego (zimnica); po serii podziałów (zwykle po ok. 10 dniach od pierwszych objawów choroby) tworzą się gamety; dojrzewanie i kopulacja gamet odbywa się w jelicie komara; zygota przenika przez ściankę jelita i otacza się cystą; w cyście znów odbywają się podziały wielokrotne, w których wyniku powstają sporozoity, które po pęknięciu cysty przedostają się do gruczołów ślinowych komara; zarodziec występuje gł. na obszarach tropik. i śródziemnomor.; najbardziej chorobotwórcze są: zarodziec ruchliwy, P. vivax, wywołujący zimnicę trzeciaczkę, zarodziec pasmowy, P. malariae — czwartaczkę, zarodziec sierpowy, P. falciparum — zimnicę tropikalną.