zamek,
arch. warowna budowla mieszkalna, przeważnie murowana, stanowiąca zwykle kompleks architektoniczny złożony z jednego lub dwóch pierścieni murów zwieńczonych blankami, z basztami w narożach i wieżą bramną, często z barbakanem i zwodzonym mostem nad fosą;
zamek
Encyklopedia PWN
zabudowania były zgrupowane wokół wewnętrznych dziedzińców — reprezentacyjnego i gospodarczego; w międzymurzu mieściły się place ćwiczeń dla załogi, niekiedy zwierzyniec; rozkwit architektury zamkowej nastąpił w okresie gotyku; zależnie od usytuowania wznoszono zamki wyżynne, budowane na górach, wzgórzach, skałach (np. na Wawelu, w Niedzicy, w Rochester w Anglii), zamki nizinne, położone w terenie płaskim (np. w Malborku, Ciechanowie) oraz zamki wodne lokalizowane na wyspach (np. Chillon w Szwajcarii). W końcu XV i na początku XVI w., w związku z powszechnym użyciem broni palnej, zwiększono rozstawienie baszt i nadbudowywano mury (kurtyny); udoskonalenia artylerii oblężniczej spowodowały wzmocnienie obrony flankowej baszt wjezdnych i przekształcenie baszt artyleryjskich w basteje. W połowie XVI w. wprowadzono wokół zamków system fortyfikacji bastionowej, która zamieniła zamki w twierdze. Nazwa zamek jest nadal stosowana, ale nie w znaczeniu funkcjonalnym, tylko formalnym, do założeń 4-skrzydłowych zamykających wewnętrzny dziedziniec.
Ilustracje
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/16/d56i1379.jpg)
Niepołomice, dziedziniec zamku, 1 pol. XVII w.fot. B. Kędzierzawska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/2c/d42i1571.jpg)
Spišský Hrad, XIII w. (Słowacja)fot. A. Guranowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/25/f32i1342_3.jpg)
Sandomierz, zamek, XIV–XVI w.fot. M. Kowalewski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/a/d88i0545.jpg)
Baranów Sandomierski, zamek fot. A. Szymański, L. Wawrynkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/24/d57i1510.jpg)
Sajda, fragment zamku krzyżowców, XIII w. (Liban)fot. D. Bagińska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/1t/d91i4455.jpg)
Aosta, zamek Castello di Fénis (XIV w.) fot. L. Adamski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/28/d95i3959.jpg)
Wawel, sala w apartamentach Zygmunta III Wazy w tak zwanej Kurzej Stopce fot. W. Kryński/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/1a/d60i1237.jpg)
Niedzica, zamek Dunajec (XIV, XVII w.) nad Jeziorem Czorsztyńskimfot. B. Kędzierzawska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/12/f10i0379.jpg)
Kalmar, zamek, XII–XIII, XVI w. (Szwecja)fot. E. Szymańska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
![](https://mm.pwn.pl/ency/jpg/215x171/1v/d24i0034.jpg)
Dębno Tarnowskie, zamek rycerski fot. A. Szymański/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN