wojna sowiecko-fińska

wojna sowiecko-fińska 1941–44,

wojna stanowiąca pod względem militarnym część działań na froncie wschodnim w II wojnie światowej, traktowana przez Finlandię jako odrębny konflikt, w którym „współwalczyła” ona z Niemcami przeciw ZSRR, i jako kontynuacja wojny 1939–40.

W wyniku zapoczątkowanego jesienią 1940 zbliżenia fińsko-niemieckiego, oba państwa nawiązały współpracę wojskową, zacieśnioną wiosną 1941; mimo braku sojuszu, Finlandia udostępniła północną część swego terytorium wojskom niemieckim; po ataku Niemiec na ZSRR (22 VI 1941) 25 VI ogłosiła stan wojny z ZSRR; zmobilizowała prawie 500 tysięcy wojska; 25 XI 1941 przystąpiła do paktu antykominternowskiego. Do IX 1941 wojska fińskie odzyskały Wyborg i Przesmyk Karelski, później jednak (mimo nalegań niemieckich) nie prowadziły ofensywy na Leningrad; do XII 1941 zajęły wschodnią Karelię do rz. Świr i jez. Onega, po czym do połowy 1944 nastąpiła stabilizacja frontu fińsko-sowieckiego; na północy Finlandii, gdzie dowództwo operacyjne sprawowali Niemcy, wojska niemieckie i fińskie atakowały w kierunku na kolej murmańską. Przebieg II wojny światowej skłonił Finlandię do prób rozmów z ZSRR; po fiasku negocjacji III–IV 1944 w Moskwie i ofensywie Armii Czerwonej na Przesmyku Karelskim (VI–VIII 1944) Finlandia zdecydowała się przyjąć sowieckie warunki rozejmu; zawarto go 19 IX w Moskwie, a armia fińska wystąpiła przeciw wojskom niemieckim w Laponii. W 1947 pokój paryski potwierdził warunki rozejmu (paryskie traktaty pokojowe 1947). Straty fińskie w wojnie 1941–44 wyniosły ok. 65 tysięcy zabitych i zaginionych oraz ok. 150 tysięcy rannych.