wojna chłopska 1525,
powstanie chłopów oraz niektórych miast niemieckich;
wojna chłopska
Encyklopedia PWN
poprzedzone zbrojnymi wystąpieniami chłopskimi (m.in. wystąpienie pod nazwą Ubogi Konrad w Wirtembergii 1514); niezadowolenie ze zwiększającego się wyzysku feudalnego splotło się z postulatami reform religijnych; rozwój reformacji (głównie anabaptyzm) rozbudził nadzieje chłopów na poprawę warunków bytu; wojna chłopska rozpoczęła się VI 1524 w południowym Schwarzwaldzie, skąd ogarnęła Szwabię, Alzację, Nadrenię, Saksonię, Turyngię, Frankonię, część Austrii oraz Szwajcarii; powstańcy, działający w rozproszonych grupach, reprezentowali różne programy polityczne; program radykalny (w tzw. Artikelbrief), w którym znalazły odbicie hasła anabaptystów z Th. Münzerem na czele, domagał się całkowitej likwidacji stosunków feudalnych i budowy ustroju bezklasowego (monasterska komuna); program umiarkowany postulował zniesienie poddaństwa i świadczeń feudalnych, sekularyzację dóbr duchownych, jedność polityczną Rzeszy; kompromisowy program heilbroński, uchwalony pod wpływem W. Hiplera, odzwierciedlał dążenia części mieszczaństwa. Wśród przywódców znaleźli się przedstawiciele rycerstwa (m.in. Gotz von Berlichingen) oraz wyznawcy anabaptyzmu (B. Hubmaier i Münzer); powstańcy opanowali liczne zamki, klasztory oraz wiele miast; brak jedności wśród powstańców i chwiejna postawa miast ułatwiły feudałom stłumienie powstania; V–VI 1525 G. Truchesess, przywódca Związku Szwabskiego, pokonał oddziały chłopskie w Wirtembergii i Frankonii, Antoni książę Lotaryński rozbił wojska powstańców w Alzacji, a 15 V 1525 (pod Frankenhausen, Bad) zostały pokonane oddziały Münzera.
