wojewoda
 
Encyklopedia PWN
wojewoda, łac. comes palatinus,
najwyższy urzędnik książęcy w Polsce do XIV w.;
w zastępstwie panującego sprawował dowództwo nad wojskiem oraz funkcje sądownicze; w XIII w. w dzielnicy krakowskiej miejsce wojewody zajął kasztelan, a na Śląsku komornik; od XIV w. najwyższy urzędnik ziemski, dowódca pospolitego ruszenia w województwie; urząd sprawowany dożywotnio z nominacji króla, dający prawo zasiadania w senacie; w Wielkim Księstwie Litewskim w większości województw wojewoda był jednocześnie starostą grodowym; w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim 1815–32 godność tytularna; w okresie międzywojennym wojewoda był organem ogólnej administracji państwowej w województwie; 1950 urząd wojewody zniesiono, przekazując jego kompetencje prezydium wojewódzkich rad narodowych; od 1973 terenowy organ administracji państwowej w województwie; od 1990 terenowy organ administracji ogólnej powoływany i odwoływany przez prezesa Rady Ministrów; sprawował nadzór nad organami samorządu terytorialnego, współdziałał z sejmikiem samorządowym oraz pełnił funkcje przedstawiciela rządu na obszarze województwa. W 1990 po reaktywowaniu samorządu terytorialnego w gminie stał się organem rządowej administracji ogólnej i przedstawicielem rządu w województwie, sprawującym nadzór na działalnością samorządu gminnego; miał 1 zastępcę — wicewojewodę; od 1999 jest przedstawicielem Rady Ministrów i organem administracji rządowej w województwie, zwierzchnikiem zespolonych służb, inspekcji i straży oraz organem nadzoru nad wszystkimi jednostkami samorządu terytorialnego; ma 2 zastępców; jest powoływany i odwoływany przez prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego ds. administracji publicznej; w razie przyjęcia dymisji rządu przez Prezydenta RP, wraz z sekretarzami i podsekretarzami stanu w ministerstwach oraz wicewojewodami składa dymisję.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia