umowa

umowa, kontrakt,

w polskim prawie cywilnym czynność prawna, polegająca na zgodnym oświadczeniu woli 2 lub więcej stron (kontrahentów), złożonym w celu wywołania określonego skutku prawnego (np. przeniesienia własności rzeczy), zwłaszcza ustanowienia stosunku prawnego (np. dzierżawy), zmiany lub zniesienia istniejącego stosunku prawnego (np. zmiana warunków najmu).

umowa jest zawarta z chwilą uzgodnienia wszystkich postanowień; zawarcie umowy stwarza wzajemne prawa i obowiązki; umowę poprzedzają zwykle oferty i rokowania. Rozróżnia się umowy rozporządzające (bezpośrednia zmiana praw majątkowych, np. przelew) i umowy zobowiązujące do świadczenia w przyszłości jedną (umowy jednostronnie zobowiązujące, np. darowizny) lub obie strony (umowy dwustronnie zobowiązujące, np. pożyczka); wśród tych ostatnich szczególnie ważne są umowy wzajemne, w których świadczenie jednej strony jest gospodarczym odpowiednikiem świadczenia drugiej, np. sprzedaż. Jedne umowy wywołują skutek prawny przez samo oświadczenie woli (umowy konsensualne), inne wymagają także wydania rzeczy (umowy realne); jeżeli obowiązek świadczenia zależy od przyszłego zdarzenia, umowy nazywają się losowymi (np. umowa gry, dożywocia). Ze względu na cel zobowiązania umowy dzielą się m.in. na: umowy o przeniesienie praw (sprzedaż), o korzystanie z cudzego mienia (najem, dzierżawa), o świadczenie usług (umowa o dzieło, komisu, spedycji). Umowy, których przedmiot, treść i skutki są uregulowane w przepisach, nazywają się umowami nazwanymi; oprócz nich występują nie uregulowane przez ustawodawcę umowy nienazwane (np. umowy reasekuracji, know-how), a także umowy mieszane; występowanie tych umów wypływa z zasady swobody umów, która wraz z zasadą równości stron stanowi teoretyczną podstawę tworzenia umowy. W wypadkach gdy wymaga tego ochrona interesu konsumentów, Rada Ministrów może określić szczegółowe warunki zawierania i wykonywania umowy z udziałem konsumentów. Umowy mogą wymagać dla swej ważności zachowania określonej formy, np. pisemnej, notarialnej. Niewykonanie obowiązków wynikających z umowy powoduje odpowiedzialność cywilna (ex contractu).