twardość

twardość,

techn. zdolność materiału do przeciwstawiania się odkształceniom plast. (trwałym) przy lokalnym — statycznym lub dynamicznym — wywieraniu nacisku na małą powierzchnię materiału.

Miarą t. jest stosunek obciążenia do powierzchni odcisku lub głębokości odcisku. Przy badaniu metali stosuje się różne metody pomiaru t.; metoda Brinella polega na wciskaniu twardej kulki stalowej w próbkę materiału, metoda Vickersa — na wciskaniu diamentowego ostrosłupa; w tych metodach miarą t. (oznaczonej odpowiednio HB i HV) jest stosunek siły nacisku do pola powierzchni trwałego odcisku pozostawionego przez kulkę lub ostrosłup. W metodzie Rockwella wgłębnik (diamentowy stożek lub kulka) jest wciskany dwustopniowo (najpierw działając obciążeniem wstępnym, potem — całkowitym), a miarą twardości (oznaczanej HRA, HRB, HRC lub HRF) jest różnica między pewną umowną wielkością a głębokością trwałego odcisku pozostawionego przez stożek lub kulkę. Do pomiaru t. składników strukturalnych stosuje się pomiary mikrotwardości takim samym wgłębnikiem, jak przy metodzie Vickersa, tylko przy znacznie mniejszych obciążeniach. W dynamicznej metodzie pomiaru t. mierzy się wysokość odbicia kulki stalowej od powierzchni badanego materiału (metoda Shora). Do pomiaru t. minerałów stosuje się skalę Mohsa. Porównywanie t. jest możliwe jedynie w zakresie jednej metody pomiarowej.