sól kamienna

sól kamienna, halityt,

skała osadowa pochodzenia chemicznego składająca się głównie z minerału halitu NaCl (zwanego również solą kamienną);

największe ilości soli kamiennej powstają wskutek wytrącania się halitu z wód mórz (laguny, zatoki) i słonych jezior pod wpływem ich odparowywania (ewaporacji) w klimacie gorącym i suchym; proces odparowywania prowadzi do powstawania serii solnych, w których sól kamienna występuje zwykle z siarczanami wapnia (gipsem i anhydrytem), rzadziej z chlorkami i siarczanami potasu i magnezu (solami potasowo-magnezowymi). Złoża soli kamiennej znajdują się w osadach różnego wieku, największe i najliczniejsze (tzw. giganty solne) — w permskich i trzeciorzędowych; tworzą się też współcześnie (np. w Morzu Kaspijskim); specyficzną formą złóż solnych są wysady (diapir) powstałe wskutek przemieszczenia mas solnych ku górze, powiązanego z ugięciem i przebiciem nadległych serii skalnych; dzięki temu skały solne występujące pierwotnie na dużych głębokościach, są obecnie dostępne do eksploatacji blisko powierzchni ziemi. Duże złoża soli kamiennej są eksploatowane m.in. w: USA, Kanadzie, Rosji, Niemczech, Chinach, Francji; w Polsce duże złoża permskie (cechsztyńskie) występują w środkowej i północno-zachodniej części kraju (m.in. Inowrocław, Wapno, Kłodawa), niewielkie — trzeciorzędowe (mioceńskie) — w Małopolsce (Wieliczka, Bochnia) i na Górnym Śląsku (okolice Żar). Sól kamienna szeroko stosowana w gospodarce (sodu chlorek), jest eksploatowana na wielką skalę różnymi metodami (solnictwo).

Wieliczka, transport soli w kopalni w Wieliczce, rycina z pocz. XX w.

Wieliczka, grafika z XVIII w. przedstawiająca wydobycie soli

Martwe, Morze, miejscowość Ein Gedi, osady soli