satelita meteorologiczny

satelita meteorologiczny,

telekom. sztuczny satelita Ziemi przeznaczony do pomiarów, zbierania i przekazywania informacji o stanie atmosfery.

Ze względu na zastosowanie satelity meteorologiczne można podzielić na satelity dostarczające informacje wykorzystywanych głównie przy opracowywaniu prognozy pogody oraz satelity dostarczające informacje, które nie są wykorzystywane w typowych zastosowaniach prognostycznych, umożliwiają zaś poznawanie procesów zachodzących w atmosferze oraz monitorowanie procesów klimatycznych. Wszystkie satelity meteorologiczne są wyposażone w przyrządy teledetekcyjne (teledetekcja), które obrazują stan atmosfery, korzystając z różnych zakresów długości fali promieniowania elektromagnetycznego — od nadfioletu poprzez podczerwień do mikrofalowego Do przyrządów tych należą m.in.: radiometry, lidary, radary.

Obrazy z satelity meteorologicznego mogą być przekazywane do stacji odbiorczych w postaci analogowych sygnałów wizyjnych (tak jak w analogowej technice telewizyjnej; telewizja), lub (we wszystkich nowszych satelitach meteorologicznych) w postaci cyfrowej. Niektóre satelity meteorologiczne mogą działać podobnie jak satelity telekomunikacyjne: odbierać i retransmitować do centrów zbiorczych dane z automatycznych stacji pomiarowych, boi dryfujących, pokładów samolotów i balonów, a także obrazy z innych satelitów; mogą też uczestniczyć w systemach ratownictwa lądowego i morskiego.

Większość satelitów meteorologicznych krąży po biegunowych orbitach kołowych lub zbliżonych do kołowych, na wysokości kilkuset km (satelita sztuczny). Ich pole widzenia jest ograniczone do pasa o szerokości kilkuset km wzdłuż rzutu trajektorii ich ruchu na powierzchnię Ziemi. W czasie przelotu dokonują obserwacji atmosfery i przekazują dane (za pomocą fal radiowych) do stacji odbiorczych. Możliwe są 2 systemy przekazywania danych: transmisja bezpośrednia, w przypadku której dane mogą być odbierane przez każdą stację leżącą w polu zasięgu radiowego satelity meteorologicznego, oraz transmisja centralna, polegająca na zbieraniu danych z jednego lub kilku obiegów i przekazywaniu ich na sygnał z Ziemi do określonej stacji odbiorczej. Do satelitów meteorologicznych okołobiegunowych należą: satelity amerykańskie — cywilny z serii NOAA (ang. National Oceanographic and Atmospheric Administration) i EOS (ang. Earth Observing System) oraz wojskowy DMSP (ang. Defense Meteorological Satellite Program), rosyjski METEOR, europejski ENVISAT (ang. Environmental Satellite).

Pole widzenia satelitów meteorologicznych geostacjonarnych (krążących po orbicie kołowej w płaszczyźnie równika na wysokości 35 786 km) obejmuje prawie całą półkulę, jest więc możliwe prowadzenie ciągłej obserwacji stanu atmosfery na obszarze obrazowanym przez satelitę, przy uwzględnieniu faktu, że na brzegach tego obszaru (np. okolice biegunów) występują zniekształcenia geometryczne. Są one też wykorzystywane, tak jak satelity telekomunikacyjne, do przekazywania różnym odbiorcom informacji po ich przetworzeniu w naziemnej stacji kontroli. Z tych satelitów meteorologicznych pochodzą animacje obrazów satelitarnych pokazywanych w telewizyjnych prognozach pogody. Należą do nich m.in.: METEOSAT (ang. Meteorological Satellite) 1 i 2 oraz MSG (ang. METEOSAT Second Generation), administrowane przez Europejską Organizację Eksploatacji Satelitów Meteorologicznych (EUMETSAT), amerykańskie GOES-E i GOES-W (ang. Geostationary Operational Environmental Satellite, East and West), rosyjski ELECTRO-GOMS (Gieostacyonarnyj Opieracyonnyj Mietieorołogiczeskij Sputnik). W rutynowym prognozowaniu pogody w Polsce i Europie wykorzystuje się dane z satelitów meteorologicznych METEOSAT (wkrótce MSG) oraz NOAA.