rzymski pieniądz,
pieniądz używany w starożytnym Rzymie. Pierwotną rzymską jednostką miary wartości był funt brązu (ok. 324 g);
rzymski pieniądz
Encyklopedia PWN
od ok. 300 p.n.e. sporadycznie emitowano monety bite ze srebra i brązu według standardów greckich, od ok. 280 odlewano asy (as, 1 funt) i sztaby brązu (ok. 5 funtów); od 269 istniała w Rzymie mennica (później na Kapitolu, koło świątyni Junony Monety — stąd moneta); od ok. 260 systematycznie emitowano monety srebrne i brązowe. System monetarny uległ rozkładowi podczas II wojny punickiej. Około 214 wprowadzono nowy system, który utrzymał się prawie 500 lat; jego podstawą był denar (łac. denarius ‘dziesiętny’, 4,5 g, od ok. 207 — 3,9 g niemal czystego srebra) równy 10 bitym asom oficjalnie zredukowanym do 1/6 funta, zazwyczaj lżejszym; czasem bito połówki (łac. quinarius) i ćwierci (łac. sestertius) denara oraz victoriatus (wart 1/2 denara); ok. 140 monetą obrachunkową został nie emitowany już sesterc (łac. sestertius). Pieniądz złoty emitowano sporadycznie; jego regularne emisje (aureus) rozpoczął Cezar; za Augusta system monetarny obejmował aureusa, denara i ich połówki oraz „brązy” (mosiężne i miedziane). Od 64 r. n.e. obniżano zawartość srebra w denarze; 215 pojawił się nowy srebrny nominał, antoninian (łac. antoninianus), 1,5 raza cięższy od denara, ok. 40% zawartości srebra; choć pieniądz srebrny, będący podstawą systemu, stał się w praktyce pieniądzem kredytowym, wzrost cen był minimalny. Od 253, wraz z niebywałym wzrostem wydatków na wojsko, wielokrotnie zwiększono emisję antoniniana, zmniejszając w nim zawartość srebra (253 ok. 20%, 270 1–2%); ogromne ilości miedzianych monet pokrytych cienką warstewką srebra o oficjalnej wartości pieniądza srebrnego rozsadziły system monetarny. Zaczął się ruch cen odpowiadający wielkim inflacjom XX w., któremu cesarze usiłowali bezskutecznie zapobiec odgórną kontrolą cen. Stabilizację przywróciło oparcie systemu monetarnego na złocie — wprowadzony 309 solid (4,5 g prawie czystego zlota) — i urealnienie wartości innych nominałów (ok. 360).
Adam Ziółkowski
