recytatyw

recytatyw, wł. recitativo ,

śpiew o charakterze deklamacyjnym, służący do prezentacji akcji scenicznej w operze;

stosowany też w oratorium, kantacie; rozdziela arie, ansamble; odznacza się sylabicznym traktowaniem tekstu, czyli brakiem melizmatów, nieregularną strukturą rytmiczną, krótkimi formułami melodycznymi; pojawił się ok. 1600 wraz z rozwojem monodii akompaniowanej i opery; w 2. poł. XVII w. nastąpiło zróżnicowanie na recitativo secco — recytatyw z towarzyszeniem tylko basso continuo na klawesynie, oraz recitativo accompagnato — recytatyw o bardziej rozwiniętej strukturze melodycznej i wykonywany z towarzyszeniem orkiestry; rodzajem recytatywu jest tzw. Sprachmelodie (melodia mówiona) wprowadzona przez A. Schönberga (Pierrot lunaire 1912).