pułap ceny

pułap ceny,

ekon. ustalona przez rząd (lub inne właściwe organy władzy) cena, której nie może przekroczyć cena sprzedaży danego dobra;

pułap ceny może przybierać postać ceny minimalnej lub ceny maksymalnej. Cena minimalna jest ograniczona od dołu: transakcje kupna–sprzedaży nie mogą być zawierane po cenach niższych; ma ona uzasadnienie ekonomiczne, gdy jest ustalona powyżej ceny równowagi rynku, bowiem gdyby była od niej niższa, wówczas transakcje i tak zawierano by po cenie równowagi; skutkiem ustanowienia ceny minimalnej jest tworzenie się nadwyżki rynkowej (podaż jest większa od popytu), która musi być zagospodarowana (wykupiona) przez państwo i powiększa rezerwy państwowe. Wprowadzenie ceny minimalnej jest niekorzystne dla konsumentów, którzy kupują mniej niż w warunkach równowagi rynkowej, płacą wyższe ceny oraz, przez system podatkowy, finansują wykupywanie nadwyżki rynkowej przez państwo. Korzyści z ustanowienia ceny minimalnej odnoszą producenci, zwłaszcza najmniej efektywni, którzy tracą przy cenie równowagi — ceny minimalne ustanawia się właśnie w celu ochrony ich interesów; jeżeli państwo podejmuje jednocześnie działania ułatwiające procesy dostosowawcze (obniżenie kosztów produkcji w danej gałęzi, zmiana kwalifikacji i miejsc pracy itp.), to w krótkim okresie stanowienie ceny minimalnej jest uzasadnione; raz wprowadzone ceny minimalne jest trudno znieść, gdyż są one traktowane przez zainteresowane grupy społeczne jako przywilej (przykładem narastająca nadwyżka masła na rynku UE, spowodowana wprowadzeniem cen minimalnych).

Cena maksymalna jest ograniczona od góry: nie mogą być zawierane transakcje kupna–sprzedaży po cenach wyższych; ma ona uzasadnienie ekonomiczne, gdy jest ustalona poniżej ceny równowagi rynku. Skutkiem ustanowienia ceny maksymalnej jest wystąpienie niedoboru rynkowego (popyt jest większy od podaży). Chociaż cena maksymalna jest wprowadzana w celu ochrony interesów najuboższych nabywców, aby zapewnić im dostęp do danego towaru, to jednak nie służy interesom konsumentów, bowiem ilość dóbr dostarczanych przez producentów jest mniejsza przy cenie maksymalnej niż przy cenie równowagi; o zmniejszoną ilość dóbr konkurują konsumenci o różnych dochodach — zamożniejsi są gotowi zapłacić znacznie wyższą cenę od ceny maksymalnej, co powoduje tworzenie się czarnego rynku, na którym ceny są znacznie wyższe od cen równowagi; jeżeli niedobory występują przez dłuższy okres, państwo jest zmuszone do wprowadzenia reglamentacji. Ustanowienie ceny maksymalnej ogranicza rozwój gałęzi produkcji, gdyż przestają do nich napływać kapitały i z czasem zainstalowany majątek ulega dekapitalizacji. Wprowadzenie ceny maksymalnej może być uzasadnione jedynie wyjątkowymi sytuacjami, jak wojny lub klęski żywiołowe.