prowansalska literatura
 
Encyklopedia PWN
prowansalska literatura, zw. też literaturą oksytańską,
Rozwijała się na terenie obecnej południowej Francji (Langwedocja, Prowansja, Gaskonia); gł. jej formą pozostała do dzisiaj poezja. Rozkwit poezji prowansalskiej, uprawianej przez trubadurów na dworach władców (m.in. Eleonory Akwitańskiej) i feudałów, przypadł na okres od schyłku XI do połowy XIII w. Sławę zyskali m.in.: książę Akwitanii Guillaume IX de Poitiers, Jaufré Rudel i Bernard de Ventadour (autorzy miłosnych pieśni — canso), Bertran de Born (twórca poezji polit. — sirwentów), Arnaut Daniel (przedstawiciel poezji hermetycznej — trobar clus). Poezja prowansalska odegrała dużą rolę w wiekach średnich, swym wpływem objęła cały krąg kultury zachodniej; dała początek nowej liryce, odmiennej od tradycji antycznych, stworzyła język poet.; związana ściśle z muzyką, była przede wszystkim pieśnią miłosną, idealizującą uwielbianą kobietę, której poeta pokornie i cierpliwie służył. Krucjaty przeciw albigensom, pustoszące południową Francję, położyły kres tej poezji, a jej przedstawiciele rozproszyli się, szukając oparcia gł. na dworach wł.; literatura wprawdzie nie umilkła (m.in. słynne noëls — kolędy), ale zanikł język wspólny dotąd wszystkim prowincjom i powstała literatura w różnych dialektach (w XVI w. w Gaskonii tworzył Pey de Garros, w XVII w. w Langwedocji — Peire Godolin). Próby odnowy, przywrócenia wspólnego języka, zapoczątkowane w końcu XVIII w. działalnością F. d’Oliveta i w pocz. XIX w. twórczością J. Boégo, zw. Jasmin, doprowadziły 1854 do powstania szkoły lit. félibrige z F. Mistralem, Th. Aubanelem i J. Roumanille’em na czele. Ciągłe spory między felibrami i ich przeciwnikami przyczyniły się do ponownego zainteresowania literaturą prowansalską; wśród pisarzy XX w. na uwagę zasługują: A. Chamson, R. Nelli, Y. Rouquette, J. Boudou, J. Larzac i R. Lafont.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia