podwoda

podwoda,

hist.

średniowieczna posługa komunikacyjna i transportowa, należąca do prawa książęcego; wraz z rozwojem immunitetu ograniczana do dóbr książęcych lub królewskich, w czasach nowożytnych zastąpiona podatkiem, zwanym podwodne; także powinność transportowa poddanych chłopów, odrębna forma pańszczyzny, świadczona od XII w.; początkowo podwody stosowano głównie do zwózki drewna lub zboża, obciążenie nimi wzrastało XVI–XVIII w., wraz z rozwojem folwarków; używane głównie do transportu zboża na rynki lokalne (do ok. 35 km), ale także na większe odległości (nawet poza granice kraju); wyniszczały zwierzęta pociągowe i sprzęt, będąc jednym z bardziej dotkliwych ciężarów chłopskich; zniesione w XIX w. wraz z wprowadzeniem reform uwłaszczeniowych; ponadto XIX i XX w. obowiązek dostarczania środków transportu przez gospodarstwa wiejskie dla wojska, egzekwowany zwłaszcza podczas I wojny światowej.